Weronika Marciniak, Monika Jachimowska
Wenecja to wyjątkowe miasto miłości i ponadczasowej architektury. Spacer po zatopionym w słońcu placu San Marco, podróż wodną taksówką czy wycieczka na słynną wyspę Murano znajdującą się nieopodal, są marzeniem wielu ludzi. Nic dziwnego, że weneckie kanały pojawiają się w licznych filmach i publikacjach – jest to miejsce niewiarygodnie piękne i wyjątkowe. Miasto zbudowane na lagunie, w którym komunikacja odbywa się głównie drogą wodną, jest ewenementem na skalę światową. Jest to jednak wyjątkowo ciężki orzech do zgryzienia dla osoby chcącej usystematyzować to, co widzi przemieszczając się pomiędzy setkami zabytków. Właśnie obawa przed zagubieniem w architekturze Wenecji jest powodem, dla którego większość osób odwiedza tylko powszechnie znane miejsca. Wyjątkową okazją do głębszego poznania Wenecji okazało się seminarium wyjazdowe, organizowane przez Wydział Architektury PW. Wstępnie przygotowany program i formuła skupiały naszą uwagę na nowoczesnej architekturze w zabytkowej tkance. Już na początku pobytu zaskakuje modernistyczny budynek dworca, widoczny z Canale Grande. Nieopodal znajduje się zrewitalizowany teren rzeźni, który przekształcono na Wydział Ekonomii Universita Ca’ Foscari. Warto zwiedzić ten zespół budynków ze względu na niesamowitą atmosferę małego miasteczka studenckiego. Dawne hale przemysłowe stanowią teraz spójną przestrzeń uniwersytecką. Identyfikacja wizualna nawiązująca do dawnej funkcji wpływa bezpośrednio na wyraz architektoniczny (wszechobecny kolor czerwony).
Płynąc wzdłuż Canale Grande napotykamy niedokończony, klasyczny w swojej formie pałac Venier dei Leoni. Zbudowany z białego marmuru istryjskiego, materiału zakorzenionego w historii Wenecji budynek, nabyty przez niepokorną Peggy Guggenheim, stanowi obecnie siedzibę jej fundacji. Właścicielka, znana ze swojej ekscentryczności, udostępniała szerszej publiczności przestrzenie swojego domu opatrzone w dzieła twórców takich jak Max Ernst czy Jackson Pollock. Do dziś znajduje się tam wystawa najważniejszych dzieł awangardowych twórców XX wieku w formie stałej wystawy.
Bardzo ważną postacią dla architektury weneckiej jest Carlo Scarpa, żyjący w latach 1906–1978 utalentowany architekt. W zupełnie nowatorski sposób zinterpretował specyfikę tego miejsca, wykorzystując wodę jako materiał architektoniczny. Szczególnie widoczne jest to w Palazzo Querini Stampalia. XVI-wieczny pałac, znajdujący się pomiędzy San Marco i Rialto, od 1869 stanowi siedzibę fundacji, muzeum i kawiarni o bardzo szczególnej atmosferze. Budynek narażony jest na cykliczne zalewanie parteru wodą morską. W związku z powodziami ściany budynku uległy zniszczeniu, konieczna była przebudowa. Carlo Scarpa stworzył na parterze budynku serię kamiennych podestów i pozwolił na swobodne wpadanie wody do wnętrza. Był to przełom w myśleniu o architekturze. Woda staje się kluczowym elementem kształtującym przestrzeń, nie przeszkadza jednak w przemieszczaniu się po budynku. Podobna zasada stanowi podstawę projektu showroomu N. Olivetti przy słynnym Placu Św. Marka. Posadzka wyłożona współczesną mozaiką w okresie aqua alta (wysoka woda) zdaje się migotać. Całe wnętrze nabiera dzięki temu abstrakcyjnego wyrazu. Będąc w Wenecji warto również wybrać się na wyspę Murano, będącą zagłębiem warsztatów szkła artystycznego. Dzięki uprzejmości mistrzów mogliśmy być świadkami niezwykłego spektaklu wytwarzania przedmiotów codziennego użytku o niezwykłym charakterze.
Podsumowując, chcemy zauważyć, że Wenecja nie jest, jak mogłoby się wydawać, miastem skończonym. Zwiedzając ją, warto zwrócić uwagę na to, co dzieje się tam dzisiaj. Świetną okazją do tego może być cykliczne Biennale poświęcone sztuce i architekturze. Wiadomo, że dzięki charakterystycznej tkance Wenecja nie straci swojego klimatu i niepowtarzalnego charakteru. Jednak wydaje się, że warto by zacząć patrzeć na to miasto jak na żywą strukturę, która może nas zaskoczyć nie tylko zabytkami.
