Jesień jest tuż za rogiem, ale nawet w październiku nie jest za późno na najsłodsze letnie owoce: mówimy o figach!
Gdybyśmy chcieli opowiedzieć historię i mitologię drzewa figowego, moglibyśmy zapisać kilka stron. Dowody jego uprawy sięgają pierwszych cywilizacji rolniczych Mezopotamii, Palestyny i Egiptu, z których później rozprzestrzeniło się w basenie Morza Śródziemnego. Przez Greków figa była uważana za owoc bogów, podarowany później ludziom. W Biblii jest wymienione 34 razy: drzewo Edenu, zakazane człowiekowi przez Boga w Starym Testamencie, nie było jabłonią, ale drzewem figowym. To właśnie jego liśćmi Adam i Ewa, po zjedzeniu owocu, zakrywają własną nagość. Ficus sycomorus to w mitologii egipskiej święte drzewo, to pod figowcem zakonnik Siddhartha Gautama doznał oświecenia, stając się Buddą: z tego powodu jest nazywany drzewem Bodhi i czczony przez buddystów, dżinistów i hinduistów.
Powody, które sprawiły, że drzewo figowe od czasów starożytnych jest cenną rośliną, 
można znaleźć w obfitym owocowaniu, łatwości uprawy i słodyczy owoców. A może w tajemnicy jego kwiatów, zamkniętych w sobie i ukrytych przed wzrokiem, od których pochodzi bengalskie powiedzenie: „Stać się [niewidzialnym jak] kwiat dumur”.
To, co powszechnie nazywamy owocem, jest w rzeczywistości kwiatostanem zwanym również sykonium: wewnątrz znajduje się wiele małych kwiatów. Zapylanie następuje dzięki otworowi na dolnym końcu i jest szczególnym procesem: każdy gatunek figowca rozwinął ścisły związek symbiozy i wzajemnej zależności z innym owadem zapylającym.
Najlepiej znanym nam gatunkiem, który potocznie nazywamy figą i którego owoce jemy (lub to, co wydaje nam się być owocem!) jest Ficus carica, zapylany przez osę Blastophaga psenes: aż 3 pokolenia os, w ciągu jednego roku kalendarzowego, są niezbędne do produkcji owoców w jednym sezonie!
Gatunek występuje w dwóch formach botanicznych, które dla uproszczenia definiowane są jako rośliny męskie i żeńskie, ponieważ te pierwsze (zwane kapryfiga) wytwarzają pyłek z niejadalnymi owocami, podczas gdy drugie (nazywane dokładnie figą prawdziwą) wytwarzają nasiona zawarte w owocach, które tak bardzo cenimy. Z tego powodu zapylanie w języku potocznym jest również nazywane „kapryfikacją”.
Kwitnienie i owocowanie mogą wystąpić kilka razy w ciągu sezonu. Fioroni czyli figi wczesne, powstają jesienią, ale dojrzewają późną wiosną następnego roku. Natomiast „figi prawdziwe” powstają wiosną, a dojrzewają późnym latem tego samego roku i są bardzo słodkie i smaczne. Niektóre odmiany, tam, gdzie klimat jest łagodniejszy, owocują po raz trzeci figami cimaruoli ponieważ powstają na wierzchołkach gałęzi.
Świeży owoc figi zawiera łatwo przyswajalne cukry (około 11 gramów na 100), dużą ilość minerałów (zwłaszcza potasu, wapnia i żelaza), witaminy z grupy B, witaminę A i śladowe ilości witaminy C. Odżywcze i lekkostrawne są zalecane, gdy potrzebne jest użyteczne źródło energii (na przykład w ciąży, podczas uprawiania sportu lub rekonwalescencji). Dzięki obecności około 2% błonnika mają również dobrą zdolność do stymulowania aktywności jelit. Indeks glikemiczny świeżej figi (czyli jej zdolność do zmiany poziomu cukru we krwi po spożyciu) wynosi zaledwie 35 (białe pieczywo ma indeks glikemiczny 100), co pozwala na umiarkowane spożycie nawet tym, którzy chcą schudnąć.
We Włoszech figi uprawia się głównie na śródlądowych obszarach na południu (Cilento, Cosenza, Syclia), które mają również duże znaczenie gospodarcze w produkcji suszonych owoców.
W Toskanii, w prowincji Prato, rośnie wiele odmian fig wysokiej jakości: odmiana Dottato, z którego uzyskuje się suszoną figę Carmignano. Owoce są zbierane, cięte wzdłuż na pół, umieszczane na matach i traktowane dymem siarkowym, który rozjaśnia skórkę. Po 4 lub 5 dniach obróbki są przenoszone do chłodnego, suchego miejsca na co najmniej miesiąc. W tym okresie powstaje zewnętrzna cukrowa powłoka. Po całkowitym wysuszeniu figi są nakładane na siebie i aromatyzowane nasionami anyżu, które sprawiają, że ich smak jest niepowtarzalny dla podniebienia. Jesień to idealny czas na skosztowanie suszonej figi Carmignano, której nie można wprowadzić na rynek przed 29 września.
W kuchni zarówno świeże, jak i suszone figi nadają się do wielu słodkich, słonych, a nawet pikantnych przetworów: klasyczny dżem można wzbogacić o peperoncino lub syrop musztardowy, do spróbowania w połączeniu ze smacznymi serami. W wersji słodko-kwaśnej, podawajcie świeże figi nadziewane śmietankowym serkiem lub aksamitnym tofu, orzeszkami piniowymi i octem balsamicznym. To nie byle co!
Macie pytania dotyczące odżywiania?
Piszcie na info@tizianacremesini.it, a postaram się
na nie odpowiedzieć na łamach tej rubryki!
www.tizianacremesini.it
