Wiosną 1945 roku ciężarówki alianckie przybyły na Piazzale Roma w Wenecji, a żołnierze rozproszyli się po mieście. Nie byli wrogo nastawieni, wręcz przeciwnie, z ciekawością odkrywali jego uroki, niczym rasowi turyści: „po kościołach, uliczkach, muzeach, po placu św. Marka i Pałacu Dożów krążyli ludzie z przewodnikami turystycznymi wydawnictwa Bedeker pod pachą i to był dowód na to, że naprawdę nastał pokój. Wenecja zmieniła żołnierzy w turystów.” W sierpniu tego samego roku zaczęto myśleć o wznowieniu wszystkich weneckich wydarzeń kulturalnych, łącznie z Festiwalem Filmowym, który był najbardziej znany.
Dyrekcja Biennale zdecydowała się na zorganizowanie próbnego festiwalu. Kolejne edycje zaczęto liczyć pomijając cztery, które odbyły się w czasie wojny (dal 1939 do 1942), w 1946 roku odbyła się więc siódma z kolei edycja wydarzenia bez przyznawania nagród, bez delegacji rządowych z poszczególnych krajów, z projekcjami w Pałacu Dożów, jako że budynek Casa del Cinema na Lido był wciąż zajęty przez wojsko. Zaprezentowano 35 filmów i 32 krótkie metraże. Pierwsza powojenna edycja festiwalu stała się znakiem odrodzenia jednego z najważniejszych wydarzeń filmowych na świecie tak popularnego i lubianego przez publiczność. Po bolesnych doświadczeniach wojennych oglądanie filmów na dużym ekranie stało się dla wszystkich odskocznią i wybawieniem.
Pierwsze dziesięć lat po wojnie to nowa era w historii kina i w historii weneckiego festiwalu. To były złote lata dla Włoch, dla miasta i dla kina. Oczywiście, jak w przypadku każdego istotnego wydarzenia kulturalnego, nie brakowało dyskusji, wątpliwości, krytyki, ale wszystko to miało jeden cel: sprawić, aby Festiwal Filmowy w Wenecji osiągał coraz wyższy poziom. W latach 1946-1959 „kino głosiło swoją artystyczną niezależność i chęć poszukiwania odpowiedniej realizacji swoich opowieści, których treść była coraz bardziej związana z rzeczywistością, z wyrafinowaniem stylów, metod i sposobów narracji”.
Obecność polskich twórców na festiwalu była liczna, zwłaszcza w sekcji filmów dokumentalnych, krótkometrażowych i filmów dla dzieci. Tematem często poruszanym przez reżyserów była próba analizy okresu wojny, a traktowano go na różne sposoby: w filmach jest mowa o odbudowie kraju („Budujemy Warszawę Urbanowicza), powojennej traumie („Cień” i „Prawdziwy koniec wielkiej wojny” Kawalerowicza, „Ostatni dzień lata” Konwickiego), są też historie ocalałych z obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau („Ostatni etap” Jakubowskiej). Nie brakuje filmów o sztuce, muzyce czy ważnych dla polskiej kultury postaciach takich jak: Nikifor, Canaletto, Chopin, czy rzeźbiarz Tadeusz Kulisiewicz. Liczne są też filmy dokumentalne, które opowiadają o pięknie krajobrazu, szczególną uwagą poświęcając regionom (Pieniny) czy miastom (Biskupin, Warszawa). Nie brakuje również dokumentów oświatowych i filmów dla dzieci, pełniących przede wszystkim funkcję dydaktyczną („Karmik Jankowy” Hasa, „Staś spóźnialski” Nasfetera).
Trzeba też pamiętać, że były to lata debiutu na Festiwalu ważnych polskich twórców, którzy później zyskali światową sławę, mowa tu o Wajdzie, Munku, Kawalerowiczu, Konwickim czy o królowej Polskiej Kroniki Filmowej Helenie Lemańskiej.
***
Polacy na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji 1946-1959
- 7^ Mostra Internazionale d’Arte Cinematografica 1946
Budujemy Warszawę / Ricostruiamo Varsavia, reż. Stanisław Urbanowicz
Kroniki (Cronache), reż. Stanisław Urbanowicz - 9^ Mostra Internazionale d’Arte Cinematografica 1948
Ostatni etap / L’ultima tappa, reż. Wanda Jakubowska
Ulica Graniczna / Strada di confine, reż. Aleksander Ford, Medal Rady Ministrów – Dyrekcji Generalnej ds. Rozrywki
Co ty tu robisz / Che cosa fai qui (film krótkometrażowy)
Kopalnia / Miniera, reż. Natalia Brzozowska (film krótkometrażowy) - 10^ Mostra Internazionale d’Arte Cinematografica 1949
Dom na pustkowiu / La casa solitaria, reż. Jan Rybkowski
Biskupin, reż. Jerzy Stefanowski (film krótkometrażowy)
Pastwiska, reż. Stanislaw Możdżenski (film krótkometrażowy) - 14^ Mostra Internazionale d’Arte Cinematografica 1953
Młodość Chopina / La giovinezza di Chopin, reż. Aleksander Ford
La capitale s’appelle Varsovie, reż. Ludwik Perski, Karol Malkużyński, Jerzy Jankowski, 1953; nagroda w kategorii najlepszego dokumentu o tematyce geograficznej
Pieniny / Le Montagne Pieniny, reż. Zbigniew Bochenek - 15^ Mostra Internazionale d’Arte Cinematografica 1954
Pogoda na jutro / Previsioni del tempo, reż. Stanisław Urbanowicz, 1954
Nagroda w kategorii filmów dydaktycznych w sekcji Filmy Dokumentalne i Krótkometrażowe - 16^ Mostra Internazionale d’Arte Cinematografica 1955
Błękitny Krzyż / La croce azzurra, reż. Andrzej Munk, nagroda Medaglia di bronzo
Karmik Jankowy / La mangiatoia di Gianni, reż. Wojciech Has
Staś spóźnialski, reż. Janusz Nasfeter
Ratujemy dzieła sztuki / Salviamo le opere d’arte, reż. Stanisław Lenartowicz, 1954 - 17^ Mostra Internazionale d’Arte Cinematografica 1956
CANALETTO DI VARSAVIA reż. Jarosław Brzozowski, 1956 (film krótkometrażowy)
L’ECLYPSE / L’Eclissi, reż. Stanisław Urbanowicz, 1956 - 18^ Mostra Internazionale d’Arte Cinematografica 1957
Cień / L’ombra di Jerzy Kawalerowicz
POKOLENIE / Una ragazza ha parlato, reż. Andrzej Wajda 1955
PRAWDZIWY KONIEC WIELKIEJ WOJNY / La vera fine della guerra, reż. Jerzy Kawalerowicz, 1957
CZARODZIEJSKIE DARY / I doni magici (film krótkometrażowy), reż. Zenon Wasilewski
BYŁ SOBIE RAZ… / C’era una volta (film krótkometrażowy), reż. Walerian Borowczyk, Jan Lenica, 1957; Nagroda w kategorii filmów animowanych (1957)
OD PŁETWY DO SKRZYDŁA / Dalle piume alle ali (film krótkometrażowy), reż. Ussorowski
OSTRO ŻNOŚĆ! / Prudenza! (film krótkometrażowy), reż. Jerzy Kotowski, soggetto Konstanty Ildefons Gałczyński
PIOTR MICHALOWSKI (film krótkometrażowy), reż. Jarosław Brzozowski
IMMAGINI DI POLONIA PRIMAVERA IN OTTOBRE, prod. Film Polski - 19^ Mostra Internazionale d’Arte Cinematografica 1958
Eroica reż./di Andrzej Munk
KODEX PUTULSKI / Il vangelo Putulski (film krótkometrażowy), reż. Tadeusz Jaworski
MISTRZ NIKIFOR / Il Maestro Nikifor (film krótkometrażowy), reż. Jan Łomnicki
TADEUSZ KULISIEWICZ / Lo scultore e artista grafico Tadeusz Kulisiewicz (film krótkometrażowy), reż. Jarosław Brzozowski, 1958
UWAGA!… MALARSTWO / Attenzione!… Pittura fresca, reż. Jan Bartezah
OSTATNI DZIEŃ LATA / L’ultimo giorno d’estate, reż. Tadeusz Konwicki, Jan Laskowski; Nagroda główna w kategorii filmów dokumentalnych (1958)
POLSKA KRONIKA FILMOWA / Cinegiornale polacco (film krótkometrażowy), reż. Helena Lemańska - 20^ Mostra Internazionale d’Arte Cinematografica (1959)
POCIĄG / Il treno della notte, reż. Jerzy Kawalerowicz (konkurs główny)
MAŁE DRAMATY / Piccoli drammi, reż. Janusz Nasfeter, 1958
POPIÓL I DIAMENT / Cenere e diamanti, reż. Andrzej Wajda
WESOŁE MIASTECZKO / Luna Park (film krótkometrażowy), reż. Teresa Badzian
KSIĘŻNICZKA I OSIOŁEK / La principessa e l’asinello (film krótkometrażowy), reż. Teresa Badzian
MYSZKA I KOTEK / Il topo e il gatto (film krótkometrażowy), reż. Władysław Nehrebecki, 1958
POLOWANIE / La caccia, reż. Sergiusz Sprudin
HUTA 59 / L’Acciaieria, reż. Jan Łomnicki
SPACEREK STAROMIEJSKI / Una passeggiata per la città vecchia di Varsavia (film krótkometrażowy), reż. Andrzej Munk; premio per il miglior film a soggetto (1959)
Stadion / Lo stadio, reż. Stanisław Jędryka; wyróżnienie w kategorii filmu eksperymentalnego (1959)
Wszystkie cytaty pochodzą z książki “Il cinema dopo la guerra a Venezia” pod redakcją F. Paulona, Rzym, 1956.
