Tursi to urokliwe miasteczko, liczące około pięciu tysięcy mieszkańców, oddalone o niecałą godzinę drogi samochodem od Matery i półtorej godziny od Potenzy, stolicy Basilicaty. Połączone w bardzo dogodny sposób z pobliskim wybrzeżem jońskim, Tursi jest położone tylko dwadzieścia kilometrów od złocistych plaż Policoro i czterdzieści kilometrów od najpopularniejszej miejscowości turystycznej Basilicaty, czyli Metaponto.
Tursi jest znane jako miasto pochodzenia współczesnego poety dialektalnego Albina Pierra, który kilkakrotnie był bliski zdobycia literackiej Nagrody Nobla, dzięki swoim utworom przetłumaczonym na wiele języków. Jego imieniem został nazwany Park Literacki, w którym co roku odbywają się ciekawe inicjatywy podtrzymujące pamięć o jednej z najważniejszych i najbardziej charyzmatycznych postaci tego miasta o arabskich korzeniach. Właśnie ze względu na swoje pochodzenie dzielnice arabskie Rabatana, Rabatane Tricarico i Pietrapertosa to kandydaci na listę dziedzictwa UNESCO. Przybywający do Tursi mogą zauważyć, że jego terytorium podzielone jest na kilka dzielnic, z których każda jest dobrze zdefiniowana i posiada specyficzne cechy. Najstarszą i najsłynniejszą z nich jest Rabatana, zbudowana wokół zamku między V a VI wiekiem, otoczona głębokimi i niedostępnymi wąwozami, które składają się na fantastyczny świat „Jaramme”, o którym wspominał sam Pierro. Można tutaj przejść wąskimi uliczkami ruin oryginalnego centrum miasta ze skromnymi domami, które często składały się tylko z pokoju na parterze.
Aby dostać się do Rabatany, należy wybrać szeroką i stromą drogę, która rozciąga się nad wąwozami na ponad 200 metrów. Tworzy ją pewien rodzaj schodów zwanych w dialekcie petrizze zbudowanych w miejscu niebezpiecznej ścieżki, Picciarello. Ścieżka składa się z pasa ziemi rozciągającego się od wzgórza zamkowego w kierunku południa i jest otoczona przepaściami.
Częścią tej samej dzielnicy jest również Kolegiata Santa Maria Maggiore, zbudowana między X a XI wiekiem, która szczyci się XV-wieczną fasadą i wnętrzami w stylu barokowym. Wnętrze ma trzy nawy ze stropem kasetonowym i transeptem w całości ozdobionym freskami, obrazami i dekoracjami. Zakrystia wyposażona jest w masywne drewniane szafy, a kaplica prowadzi do kamiennej szopki zbudowanej w 1550 roku i przypisywanej Antonellowi Persio, który pozostawił znaczące ślady swojej sztuki rzeźbiarskiej w Materze i jej okolicach. W dolnej części lewej nawy bocznej znajduje się kaplica z czternastowiecznym tryptykiem przedstawiającym ikonę Matki Boskiej z Dzieciątkiem na tronie oraz sceny z życia Jezusa i samej Matki Boskiej. Malowidło pochodzi ze szkoły Giotta i ma ogromną wartość artystyczną.
Na Piazza Plebiscito, w dzielnicy San Filippo, znajduje się kościół o tej samej nazwie, co imię patrona miasta, który ma elegancką barokową fasadę i trzy nawy ozdobione cennymi dziełami sztuki. Równie znany jest Palazzo del Barone Brancalasso, który wyróżnia się wśród wąskich kamiennych uliczek i wokół którego krążą różne legendy. Według nich właściciel zaprzedał duszę diabłu. Mówi się, że cała budowla została zbudowana w ciągu jednej nocy przez grupę diabłów, które zatrzymane na zawsze na ziemi przez promienie świtu, pozostały w tym miejscu w postaci posągów. Posągi wzbogacają budynek, a także reprezentują sprawiedliwość, pokój i miłosierdzie.
Na Piazza Maria SS di Anglona znajduje się również Cattedrale dell’Annunziata, która została zniszczona przez dwa pożary w 1988 roku i ponownie otwarta dla chrześcijańskiego kultu zaraz po Wielkim Jubileuszu Roku 2000.
Ostatnim klejnotem miasta jest niewątpliwie Basilica Minore di Anglona położona między Tursi a Policoro.
Kościół, który pochodzi z XI-XII wieku, ma kształt krzyża łacińskiego. Posiada trzy nawy: centralną szeroką i bardzo wysoką oraz dwie nawy zewnętrzne, wąskie i niskie. Pierwotnie sanktuarium było bogate w cenne freski przedstawiające fragmenty ze Starego i Nowego Testamentu. Na kolumnach wciąż znajdują się postacie świętych. Na prawej ścianie nawy głównej nadal widoczne są sceny ze Starego Testamentu.
Starożytna legenda mówi o młodym pasterzu, który pasąc swoje stado na szczycie wzgórza Variante w połowie drogi między Tursi a Angloną, ujrzał zbliżającą się piękną kobietę, która poprosiła go, żeby udał się do wioski i poprosił mieszkańców, aby po nią przyszli. Ludzie początkowo nie dowierzali, a potem coraz bardziej zaciekawieni udali się na szczyt wzgórza, gdzie znaleźli posąg Madonny i przynieśli go z powrotem do sanktuarium. Na miejscu znaleziska zbudowano murowaną kapliczkę, a na pamiątkę zdarzenia postawiono tam drewniany krzyż. Od tego czasu co roku w pierwszą niedzielę po Wielkanocy Madonna jest niesiona na ramionach przez ponad 10 km i pokonuje dystans od sanktuarium do katedry.
Tursi słynie na całym świecie z pomarańczy, z rodzimej odmiany o nazwie Staccia, które są cennym, niszowym produktem i mogą osiągnąć wagę do półtora kilograma. Oprócz owoców cytrusowych znajdziemy tu również doskonałe owoce pestkowe, takie jak brzoskwinie i morele oraz kwitnące uprawy oliwek i winorośli.
Dzięki polskiej projektantce mody Nataszy Pavluchenko, by uhonorować Matkę Boską Anglońską powstał projekt łączący w sobie sztukę, modę, religię i filozofię nazwany „Maria di Anglona”. Projekt inspirowany jest starożytnym ołtarzem z gipsu i polichromii, który został odciśnięty na ozdobnych strojach. Mimo pandemii inicjatywa zyskała rozgłos zarówno we Włoszech, jak i w Polsce podczas festiwalu UrBBan Fusion, który odbył się w Bielsku Białej w grudniu 2021 roku.
„Przez ostatnie sześć lat – mówi burmistrz Salvatore Cosma – niestrudzenie pracujemy nad promowaniem i docenianiem naszej społeczności oraz jej piękna. Komunikacja przyniosła efekty w krótkim okresie, biorąc pod uwagę boom inwestycyjny z zagranicy, w szczególności ze Szwecji, Anglii i Francji, jeśli chodzi o zakup nieruchomości w naszym wspaniałym historycznym centrum. Ale to w perspektywie średnio- i długoterminowej chcemy osiągnąć wielkie cele nie tylko dzięki naszemu dziedzictwu artystycznemu, historycznemu i kulturowemu, ale także ludzkiemu. Mieszkańcy Tursi są niezwykle ciepli i gościnni.”
tłumaczenie pl: Telimena Michałowicz
fot: Comune di Tursi/Natalia Pavluchenko
