„Nie cierpi z powodu braku ten, kto niczego nie pragnie” pisał Marek Tulliusz Cyceron, prawnik, filozof, pisarz starożytnego Rzymu, najwybitniejszy syn Ciociarii, urodzony w Arpino w 107 r. p.n.e.
Dla kogoś, kto tak jak ja żyje zagranicą, prawie niemożliwe jest nieodczuwanie tęsknoty za tym miejscem, swoją ziemią, no właśnie, za „moją Ciociarią”.
Za Ciociarię powszechnie uważa się terytorium Prowincji Frosinone, nawet jeśli historycznie Ciociaria składała się z większego obszaru, który obejmował oprócz prowincji Frosinone również południową część Prowincji Rzymskiej oraz część Prowincji Latina.
Ciociaria, mimo że niezbyt popularna wśród Włochów, jest miejscem bogatym w historię, sztukę, obfitującym w piękne krajobrazy oraz wspaniałą naturę. Przynajmniej tak widzą ją jej mieszkańcy (Ciociarini). To nadzwyczajny region, w którym każdy z Ciociarini czuje się jak w domu, nawet jeśli na co dzień (niestety lub właśnie na szczęście) dzieli go od Ciociarii wiele kilometrów.
Dzieląca nas odległość sprawia, że wspomnienia wydają się piękniejsze, przede wszystkim te z okresu dzieciństwa, te niezapomniane. Spacery z ojcem po górach, podczas których zbieraliśmy grzyby, świeży makaron przygotowywany w niedziele przez moją babcię, schnące w słońcu i przeniknięte zapachem wiosny włosy mojej matki, spracowane ręce dziadka podczas winobrania, głos siostry, kiedy bawiliśmy się w ogrodzie, rozgrywane na zaimprowizowanych boiskach mecze piłki nożnej, bieganie po różnych zakątkach, zapach białych cyklamenów, dopiero co wytłoczonej oliwy, chleba dopiero co wyciągniętego z pieca, dopiero co wytłoczonego wina.
Większości Polaków nazwa „Ciociaria” nie powie prawdopodobnie zbyt wiele, ale w rzeczywistości każdy Polak bardzo dobrze zna przynajmniej jedno z miejsc położonych w tym regionie – Montecassino. Miejscowość, w której spotykają się dwie historie- włoska i polska, i gdzie w maju 1944 roku miały miejsce tragiczne i dobrze znane wydarzenia czwartej bitwy pod Montecassino. Dzielny II Korpus Polski pod dowództwem generała Andersa zdobył szczyt Montecassino (zdarzenie decydujące o wyzwoleniu Rzymu), będące również inspiracją do napisania słynnej polskiej piosenki „Czerwone maki na Montecassino”: „i tylko maki na Monte Cassino, czerwieńsze będą, bo z polskiej wzrosną krwi”.
Oprócz samego Montecassino, Ciociaria ma do zaoferowania również wiele miejscowości turystycznych, związanych ze sztuką, kulturą oraz historią. Zamki i średniowieczne miasteczka, których początki przypadają na IX wiek n.e., tworzyły miejsca obronne przed najazdami, przede wszystkim Saracenów. Należy wymienić tu m.in. Fumone, jeden z rzadkich przypadków zachowania struktur średniowiecznych, Vico nel Lazio, Isola dei Liri, Roccasecca (miejsce urodzenia św. Tomasza z Akwinu) oraz Esperia, w której po dziś dzień zachował się zbudowany w strategicznym miejscu, zarówno pod względem wojskowym, jak i handlowym, zamek. Esperia łączyła Gaetę (druga stolica Królestwa Obojga Sycylii) z doliną Liri i Montecassino.
Piękne Acropoli di Arpino i Acropoli di Alatri, ze swymi sławnymi i tajemniczymi murami cyklopowymi oraz miasteczka: Boville Ernica, Monte San Giovanni Campano, San Donato Val di Comino należą do najpiękniejszych miejsc w całych Włoszech.
Szczególnie dużą artystyczną wartość prezentuje typowe dla cysterskiej architektury gotyku opactwo Casamari, w Comune di Veroli, zbudowane w 1203 roku, będące jednym z najważniejszych włoskich klasztorów.
Ciociaria oferuje również wiele możliwości dla miłośników gór i sportów outdoorowych: szlaki trekkingowe, przede wszystkim na zboczach Parku Narodowego Abruzji oraz w Górach Auruncyjskich lub stokach tyrreńskich, które dodatkowo słyną z rzadkich okazów roślin oraz zapierających dech widoków na zatokę Gaetańską.
Ciociaria jest atrakcyjna również dla fanów wycieczek rowerowych i free climbingu, oferując niezliczone możliwości i trasy dla przejazdów mountain bike oraz tysiące szlaków wspinaczki górskiej wytyczonych przez znanych i doświadczonych wspinaczy pochodzących z Ciociarii. Mówiąc o sporcie, nie można nie wspomnieć o historycznym Frosinone Calcio, pierwszej drużynie, która wygrała najwięcej serii w piłce nożnej, obecnie rozgrywającej w klasie A 2015/2016.
Jak każdy z włoskich regionów, Ciociaria jest miejscem urodzenia wielu słynnych osób, oprócz wspomnianych wyżej Cycerona i św. Tomasza z Akwinu, należy również wymienić Vittorio de Sica, jednego z najbardziej znamienitych włoskich reżyserów i dwóch spośród największych włoskich aktorów- Nino Manfredi (ur. w Castro dei Volsci – nazywany również Ciociario d’Italia) i Marcello Mastroianni (Fontana Liri) oraz Severino Gazzelloni, muzyka międzynarodowej sławy (Roccasecca – nazywany „złotym fletem”).
I najlepsze na końcu – wyśmienite wina i potrawy. Ciociaria może z całą pewnością uchodzić za idealne miejsce dla tych, którzy przykładają dużą wagę do oryginalnych produktów o długiej tradycji. Doskonałej jakości wina, wśród których słynne Cesanese di Piglio, oraz pierwszorzędne Ceberet di Atina. Tradycyjne sery, jak np. jedyny w swoim rodzaju Marzolina di Esperia, znane oliwki z Geata, wędliny, trufle oraz wiele oliw extra vergine.
To moja Ciociaria: jedyna, prawdziwa, zwyczajna, szczęśliwa, niezapomniana. Nawet jeśli daleka, to zawsze w moim sercu.
