Burza siwych włosów, drobna i szczupła twarz, para inteligentnych oczu i szlachetność ducha. Rita Levi-Montalcini wybrała zimowe barwy, aby opuścić scenę życia. 30 grudnia zeszłego roku w wieku 103 lat ta włoska neurolog i dożywotni senator zgasła w swoim mieszkaniu w Rzymie, a Włochy niewątpliwie straciły jeden ze swoich symboli i najbliższą sercu osobistość. Odkładając jednak na moment wszelkie okolicznościowe wyrażenia głębokiego smutku z powodu jej odejścia, uważam, że należy inspirować się jej życiem, aby móc w szerszy i dogłębniejszy sposób rozmyślać o sensie życia i o inteligencji niektórych wybitnych jednostek, których działania piszą historię, a nawet przekształcają się w uniwersalne przesłanie. Montalcini była jedną z najwybitniejszych włoskich uczonych. Poświęciła całe swoje życie nauce i kulturze, angażując się w sprawy obywatelskie aż do dnia śmierci. Zważywszy na jej ogromne poświecenie w tych dziedzinach, nigdy nie zdecydowała się na założenie rodziny. W latach 50. jej badania naukowe doprowadziły ją do odkrycia i zidentyfikowania czynnika pobudzającego wzrost komórek nerwowych. Dzięki temu w 1986 roku została laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny. Jako pierwsza kobieta została przyjęta do Papieskiej Akademii Nauk w 1974 roku. 1 sierpnia 2011 została uhonorowana tytułem dożywotniego senatora za osiągnięcia naukowe i społeczne. Montalcini zawsze walczyła o równe traktowanie kobiet i mężczyzn w nowoczesnym społeczeństwie; w wielu sytuacjach mówiła o sobie jako o kobiecie wolnej. Wychowana w wiktoriańskim duchu męskiej dominacji, gdzie kobiety miały niewielkie szanse na wyrażenie siebie, Montalcini powiedziała: „odczułam konsekwencje tej edukacji, jednak wiedziałam, że nasze zdolności umysłowe – mężczyzn i kobiet – są takie same, mamy równe możliwości lecz odmienne podejście”. Mniej więcej w połowie lat 70. wzięła udział w działaniach Ruchu Wyzwolenia Kobiet na rzecz regulacji aborcji.
Miała siostrę bliźniaczkę o imieniu Paola, która wybrała karierę artystyczną; była docenianą malarką, tak jak ich matka Adele. W 1992 roku siostry założyły fundację Levi-Montalcini, aby uczcić pamięć ich ojca. Celem tej fundacji było szkolenie i edukacja młodych ludzi oraz zapewnienie stypendiów uniwersyteckich afrykańskim studentkom tworzacym klasę młodych kobiet, które mogłyby odgrywać wiodącą rolę w dziedzinie życia naukowego i społecznych ich kraju. Montalcini była ateistką, wierzyła w świecką i wielokulturową wizję społeczeństwa. Jej najbliższa współpracowniczka, Pina Tripodi, w której to ramionach zmarła wielka noblistka, powiedziała krótko po jej śmierci: „profesorka od zawsze miała jedno marzenie schowane w szufladzie, mianowicie to, aby zaopiekować się afrykańskimi kobietami. Było to marzenie, które ziściło się dopiero na starość, lecz które przepełniło ją radością i zadowoleniem. Miała nadzieję, że uda jej się uratować kilkaset istnień. Nie wyobrażała sobie, aby móc osiągnąć dzisiejsze wyniki: jej fundacja pomogła już 12 tys. kobiet”.
Montalcini była kobietą, która poprzez swoje odkrycia przyczyniła się do zmiany wiedzy o świecie, udowadniając mężczyznom i kobietom, że każdy może uzyskać doskonałe wyniki, jednak wymaga to nieustannych poświęceń i wytrwałości, optymizmu i silnej woli. Przekonywała o konieczności przezwyciężania wszelkich form użalania się nad sobą, nawet te na tle rasowym.
Ze wspaniałego, kobiecego grona najbardziej bystrych umysłów w historii, należałoby naturalnie wspomnieć przy imieniu włoskiej uczonej o innej znanej kobiety nauki, tj. Marii Skłodowskiej-Curie (we Włoszech znanej jako Madame Curie). Maria Skłodowska, prawdopodobnie pierwsza wielka uczona XX wieku, urodziła się w Warszawie, a francuskie obywatelstwo otrzymała zaraz po wyjściu za mąż za Pierre’a Curie. Jest jedyną kobietą, spośród czterech laureatów więcej niż jednej Nagrody Nobla, która została odznaczona tym wyróżnieniem w dwóch różnych dziedzinach. Pierwszą Nagrodę Nobla Skłodowska-Curie otrzymała w dziedzinie fizyki w 1903 roku, natomiast drugą, z chemii osiem lat później, w 1911, dzięki pracom nad radem. Z nadzieją na jak najszersze propagowanie pasji do badań naukowych, Madame Curie założyła w Paryżu Instytut Radowy – Institut du radium, który obecnie nosi nazwę Institut Curie, oraz drugi podobny w Warszawie. Życie Marii Skłodowskiej było poświęcone angażowaniu się w sprawy świata nauki i społeczeństwa, podobnie jak u Rity Levi-Montalcini. Były to niezwykłe kobiety zajmujące się sprawami świata, kobiety które zmieniły świat.
