Giovanni Giorgio Biandrata (Saluzzo 1516 – Alba Iulia / Transylwania 5.5.1588), zwany także Biandrate, Biandrà lub Blandrata, lekarz ginekolog, teolog antytrynitarny, polityk. Trzeci syn szlachcica Bernardino, władcy zamku San Fronte, należącego do potężnej rodziny hrabiowskiej Biandrata di San Giorgio. Biandrata pierwsze nauki pobiera w swoim rodzinnym mieście, edukację wyższą natomiast zdobywa w szkole medycznej w Montpellier we Francji, którą kończy 15 listopada 1533 roku. Po powrocie do Włoch, po uznaniu uzyskanego doktoratu przez Uniwersytety w Pawii i Bolonii, specjalizuje się w ginekologii, publikując w 1539 r. podręcznik „Gynaeceorum ex Aristotele et Bonaciolo a Georgio Blandrata medico Subalpino noviter excerpta de fecundatione, gravitate, partu et puerperio”, inspirowany pismami Arystotelesa i Ludovica Bonaccioliego, dedykowany królowej Polski Bonie Sforzy i jej córce, Izabeli Jagiełło, żonie Jana Zápolyi (wojewody siedmiogrodzkiego i króla Węgier).
Tak oto w 1540 r. Giovanni Giorgio Biandrata zostaje wezwany do Polski, na dwór Zygmunta I i Bony Sforzy jako osobisty lekarz królowej. Po czterech latach działalności w Krakowie, przeprowadza się do Gyula-Fehérvár czyli Alba Iulia w Transylwanii, regionie dzisiejszej Rumunii. Tam córka Bony, Izabela, wdowa po królu Janie, stara się utrzymać Księstwo Siedmiogrodu, będące obiektem sporu między Ferdynandem I a Turcją. Kiedy Transylwania przechodzi pod kontrolę cesarza, Biandrata, który oprócz tego, że jest osobistym lekarzem Izabeli, sprawuje także obowiązki dyplomatyczne, po ośmiu latach pobytu w tym kraju wraca do Włoch. Najpierw udaje się do Mediolanu, a następnie osiada w Mestre.
W następnym roku zostaje jednak wezwany do Wiednia, aby zeznawać w śledztwie. Po powrocie do Włoch udaje się do Pawii, skąd w 1556 r. po porzuceniu katolicyzmu ucieka, by wycofać się do całkowicie wówczas kalwińskiej Genewy. W 1558 roku również Alfonso Biandrata, jego pierworodny brat, chroni się w Genewie wraz z rodziną.W stolicy Szwajcarii Giorgio żyje jako gość wygnanej społeczności włoskiej, ceniony szczególnie za swoją wiedzę w dziedzinie sztuki medycznej i za jego pełną przynależność do kalwińskiej ortodoksji. Najpierw dochodzi do konfrontacji Biandraty z Celso Martinengo, a następnie do jego bezpośredniego sporu z Kalwinem.
Biandrata wyjeżdża do Zamku Farges, gdzie rezyduje Matteo Gribaldi. Niedługo później przenosi się do Berna, a wkrótce potem do Zurychu i Bazylei. Opuszcza Szwajcarię i wyrusza w długo pożądaną podróż do Polski, gdzie antytrynitaryzm już się rozprzestrzenia. W listopadzie 1558 r. przebywa w Pińczowie pod Krakowem, gdzie mieszkają Lismanini, Piotr z Goniądza i F. Stancaro. Kalwin natychmiast ostrzega wszystkich swoich polskich współbraci przed niebezpieczeństwami związanymi z obecnością Biandraty w ich gronie.
Biandrata, w czerwcu 1559 r., odbywa podróż do Transylwanii, aby pomóc umierającej Izabeli Jagiełło, ale pod koniec roku znów wraca do Pińczowa. Tymczasem sława jego doktryny i jego zręczność w środowisku dyplomatycznym rozchodzą się bardzo szybko – w maju 1560 r. król Zygmunt, syn zmarłej Bony Sforzy, wraz z Lismaninim, mianuje go jego przedstawicielem na Synodzie Pińczowskim. Niedługo potem książę Mikołaj Radziwiłł zaprasza go do Wilna. Zostaje także wybrany na stanowisko koadiutora Feliksa Crucigera, nadinspektora polskiego Kościoła reformowanego. Całe to uznanie dla Biandraty zdobyte w Krakowie i na dworze Radziwiłłów (a dodatkowo fakt, że w Polsce obowiązywała wolność religijna dla wszystkich wyznań chrześcijańskich) niepokoi Kalwina do tego stopnia, że skłania go do natychmiastowego i gwałtownego ataku.
Chcąc położyć kres oskarżeniom Kalwina, Biandrata zgadza się podpisać wyznanie wiary zaproponowane na synodach Pińczowa i Krakowa w 1561 r. oraz na synodach w Książu i Pińczowie w 1562 roku. Biandrata deklaruje wierzyć „w Boga Ojca, w Pana Jezusa Chrystusa, Jego Syna i w Ducha Świętego, z których każdy jest esencją Boga” i oświadcza ponadto, że „odrzuca istnienie wielu bogów, ponieważ istnieje jeden Bóg, zasadniczo niepodzielny”; i wreszcie przyznaje istnienie trzech Osób Trójcy Świętej: wiecznego Boga, jego Syna i Ducha Świętego, trzech postaci wyraźnie różniących się od pozostałych dwóch”. Jednak w dziele „Demonstratio falsitatis Petri Melii et reliquorum sophistarum per antithesis cum refutatione antitheseon veri et Turcici Christi”, atakuje Petera Méliusa. Natomiast publikacją, w której wyraża dokładnie swoją myśl, będzie „De vera et falsa unius Dei, Filii et Spiritus Sancti cognitione”, podzielona na dwa tomy, napisane we współpracy z Ferencem Dávidem w 1567 roku i opublikowane w Gyula-Feliérvár w 1568 roku.
W międzyczasie Biandrata przyjmuje propozycję króla Transylwanii, Jana Zygmunta Zápolyi, syna Jana Zapolyi i Izabeli Jagiełły, by przenieść się do Alby Iulia i przyjąć posadę nadwornego lekarza. Przybywa tam we wrześniu 1563 roku. Natychmiast zostaje uhonorowany: otrzymuje w darze trzy lenna i nominację na królewskiego doradcę. W Transylwanii tymczasem królowa Izabela wydała akt tolerancji wobec trzech chrześcijańskich wyznań, katolickiej, luterańskiej i kalwińskiej. Ale to nie ucisza religijnych kontrastów między luteranami i kalwinistami.
Biandrata porzuca zatem Tryteizm – zgodnie z którym trzy postacie mają boską naturę, nawet jeśli dwoje jest podporządkowane Ojcu – i przyjmuje Antytrynitaryzm, zgodnie z którym Chrystus jest tylko człowiekiem.
W 1571 r. śmierć młodego Jana Zygmunta staje się przełomem w polityce siedmiogrodzkiej; następca Stefan Batory w rzeczywistości potwierdza równość wyznań, ale jako gorliwy katolik, blokuje rozprzestrzenianie się poglądów unitariańskich Biandraty i Dávida.
Gdy Stefan Batory zasiada na tronie Polski, funkcję wojewody siedmiogrodzkiego obejmuje jego brat Krzysztof Batory, nieprzejednany katolik. Mimo to Biandrata zdoła utrzymać swoje wpływy na dworze do tego stopnia, że w 1576 roku uznaje Dávida nadzorcą unitarian.W 1578 r. jednak relacje między Biandratą i Dávidem zaczynają się psuć: teolog siedmiogrodzki zaczyna krytykować dogmat trynitarny, odmawiając nawet uwielbienia dla Chrystusa. Biandrata donosi na Davida, a ten zostaje skazany na dożywocie w twierdzy Déva, gdzie umiera 15 listopada tego samego roku.
Gdy zostaje sam na polu bitwy, Biandrata decyduje się przyjąć wyznanie wiary, zgodnie z którą Chrystus musi być uhonorowany i czczony, uznaje się chrzest i komunię dla noworodków.
Biandrata działa zdecydowanie, aby zniszczyć już rozpowszechniony nurt „anty-adorancki”. Zwolennikom Dávida narzuca on abjurację, a wielu szlachcicom, którzy wspierali Ferenca Dávida podczas procesu, natychmiast nakazał wyparcie się ich deklaracji w jego obronie. Następnie, w lipcu, Biandrata zbiera synod w Kluż-Napoka i każe wszystkim podpisać wyznanie, w której potwierdzona zostaje adoracja Chrystusa. W końcu, wbrew woli większości synodu, doprowadza do wybrania, bezpośrednio przez króla, Demetriusza Hunyadi nowym nadinspektorem. Następnie, w liście do przeciwnego adoracji unitarianina, Jacopo Paleologo, napisanym 10 stycznia 1580 r., Biandrata usprawiedliwia swoje wcześniejsze zachowanie, które doprowadziło do potępienia Ferenca Dávida, wynikającą z tego potrzebą zagwarantowania przetrwania Kościoła w Transylwanii, zagrożonego, jego zdaniem, przez jego straszliwy radykalizm. Mimo to, wielu zwolenników Davida nadal uważa Biandratę za zdrajcę.
Na dworze regenta dominują teraz jezuici i on, obserwowany z urazą przez licznych zwolenników Davida, gdzie może kontynuować wykonywanie swojego zawodu ginekologa. Musi jednak przystać na to, że nie będzie już więcej uczestniczył w Synodach Kościoła, ani, że spod jego pióra nie wyjdzie już żaden traktat.
Biandrata umiera w wieku siedemdziesięciu dwóch lat, w Alba Iulia lub, być może, w miejscowości Kluż-Napoka, w nocy między 4 a 5 maja 1588 roku, po cichu przechodząc ze snu do wiecznego odpoczynku. Niektórzy z jego wrogów, a miał ich wielu, sugerują, że przeczuwając kres życia, zdecydował przejść na katolicyzm; inni z kolei rozpowiadają, że prawdopodobnie został uduszony poduszką we śnie, przez jednego z siostrzeńców, zniecierpliwionego oczekiwaniem na spadek.
Giovanni Giorgio Biandrata, jak wszyscy wykształceni ludzie jego czasów, został obdarzony władzą. Jednakże, podążając za różnymi doktrynami, często wstrząsały nim mistyczne napięcia. Nierzadko też pociągały go karmiące nadzieje prorocze objawienia, mimo, że w miarę postępów w poszukiwaniach, Biandrata był coraz bardziej świadomy ich bezpodstawności wobec radykalnej reformy Kościoła i życia chrześcijańskiego. Przez co, jako ginekolog, w przeciwieństwie do położnej Louise Bourgeois Boursier, ze względu na swą zmienną moralność w różnych okresach jego poszukiwań duchowych, praktykował ten zawód medyczny wykonując niekiedy nieroztropne eksperymenty, w których ucierpiały kobiety chore i ciężarne. Przykładem na to może być fakt, że w XVI wieku początkowo pochwę definiowano powszechnie jako „szyjkę macicy”, podczas gdy później zdecydowano, że nie jest ona częścią macicy. Tak oto, nawet jeśli Biandrata jako świecki teolog, wykazał, że jest niewątpliwie zdeterminowany i wykształcony, w rzeczywistości był człowiekiem dość udręczonym.
Giorgio Biandrata – Początkowo w XVI wieku pochwa była nazywana „szyjką macicy”, ale później zdecydowano, że nie jest częścią macicy.
tłumaczenie pl: Magda Karolina Romanow-Filim
