Czas przyszły prosty w języku włoskim futuro semplice, jeśli nie patrzymy na jego formy nieregularne, których trzeba się po prostu nauczyć na pamięć, wydaje się nie stwarzać większych problemów. Do czego służy czas przyszły? Co za głupie pytanie! Sama nazwa wskazuje, że do wyrażania przyszłości. No niby tak, ale nie do końca każdej przyszłości i nie tylko przyszłości. Zacznijmy jednak od jego bardziej oczywistych funkcji, żeby przejść do tych mniej oczywistych:
1)Wyrażanie dalekich planów
Da grande farò il medico. Jak będę duży będę lekarzem.
A Natale andrò dai miei. Pojadę na Boże Narodzenie do domu (do rodziców)
W przypadku ostatniego zdania można użyć, podobnie jak w języku polskim, czasu teraźniejszego i powiedzieć: A Natale vado dai miei. Na Boże Narodzenie jadę do domu (do rodziców). Jeśli właśnie zbliżają się święta a mój plan wyjazdu jest już zdecydowany, przy czym często prawdopodobieństwo tego zdarzenia jest subiektywną oceną jej autora, zupełnie naturalnym jest użycie czasu teraźniejszego.
Ta zasada użycia czasu teraźniejszego w odniesieniu do bliskiej przyszłości jest ważna, ponieważ mniej naturalnie brzmiałoby zdanie Stasera andremo al cinema. Każdy raczej powie Stasera andiamo al cinema. Podobnie jak po polsku powiemy Dziś wieczorem idziemy do kina a nie pójdziemy do kina. Możemy również powiedzieć Vado in vacanza a luglio. Jadę na wakacje w lipcu. Mimo, że do lipca jeszcze daleko używamy bez problemu w obu językach czasu teraźniejszego. Podobnie w zdaniu Domani mi devo svegliare presto. Jutro muszę wcześnie wstać. Podsumowując: bliską przyszłość wyrażamy w czasie teraźniejszym a dopiero dalsze plany wymagają użycia czasu przyszłego.
2)Wyrażanie obietnic. W przypadku obietnic rzeczywiście ciężko coś komuś obiecać nie używając czasu przyszłego, dlatego też podobnie jak po polsku powiemy:
Non lo dimenticherò mai. Nigdy tego nie zapomnę.
L’anno prossimo smetterò di fumare, ti prometto. W przyszłym roku rzucę palenie, obiecuję ci.
3) Prognozy, prognoza pogody. Podobnie jak przy obietnicach musimy użyć czasu przyszłego i tak: Domani pioverà. Jutro będzie padać (bo przecież jeszcze nie pada, czas teraźniejszy wprowadzałby zamieszanie)
Tra un anno ci sarà la crisi. Za rok będzie kryzys.
4) Wyrażenie wątpliwości. Docieramy wreszcie do tematu, który już tak oczywisty nie jest. A mianowicie użycie czasu przyszłego w celu wyrażenia niepewności, wątpliwości, dotyczącej uwaga (!) teraźniejszości. W języku włoskim jest wiele na to sposobów, niemniej w języku potocznym i mówionym użycie futuro jest całkowicie naturalne. Nie jest to dla nas na początku oczywiste, ponieważ nie stosujemy takich rozwiązań w języku polskim, zdecydowanie częściej dodajemy jakieś słówka takie jak pewnie, może, chyba, które podkreślają niepewność, wątpliwość czy hipotezę. Odpowiedniki niektórych z nich nawet nie bardzo można znaleźć po włosku, gdzie często w tym przypadku czas przyszły użyty jest w odpowiedzi na pytanie lub jako reakcja na jakąś sytuację:
Dov’è Marco? Sarà ancora in ufficio. Gdzie jest Marek? Pewnie jest jeszcze w pracy.
Che ore sono? Saranno le dieci. Która jest godzina? Pewnie jest dziesiąta
Po polsku często w takich sytuacjach używamy słowa pewnie, które jak widać znaczy, że jest całkiem niepewnie. Zresztą taki pomysł na zastosowanie czasu przyszłego istnieje także w języku polskim, tylko że jest znacznie rzadszy i zazwyczaj jest stosowany w zdaniach w których pojawią się liczebnik np. Ile ten chłopak ma lat? Będzie miał jakieś 30/Quanti anni avrà? Ne avrà 30. Podobnie zabrzmią zdania zawierające w sobie pewien rodzaj przyznania racji czy zezwolenia. Queste scarpe saranno pure belle ma a me non piacciono/Te buty może i są ładne, ale mnie się nie podobają. Czy wręcz absurdalnie na pierwszy rzut oka brzmiąca figura retoryczna: Sarà pure vero ma io non ci credo/Może to i prawda, ale ja w to nie wierzę.
Jest jeszcze jedna charakterystyczna konstrukcja zdania w języku włoskim, która opiera się właśnie na tej funkcji czasu przyszłego i są to zdania zawierające słowa: sarà perché…/to pewnie dlatego, że: Sono stanca…. Sarà perché lavori troppo. Jestem zmęczona… Pewnie za dużo pracujesz.
Marco non è venuto sarà perché non vuole incontrare la sua ex. Marek nie przyszedł, pewnie dlatego, że nie chce spotkać swojej ex.
Wszystko to rzuca trochę inne światło na znaczenie czasu przyszłego. Trochę złośliwie można by powiedzieć, że skoro dla Włochów to, co wyrażone w języku przyszłym jest niepewne to i obietnice i prognozy nabierają innego znaczenia. W końcu deklaracja Arrivo subito brzmi znacznie bardziej przekonywująco niż próba użycia formy czasownika w czasie przyszłym arriverò, która w tym przypadku jest niewłaściwa. Żarty żartami, ale nie zapominajmy o tej bardzo codziennej funkcji czasu przyszłego. W końcu wszyscy wiemy, że przyszłość jest niepewna.
