Craco, miasto widmo

tłum. Natalia Dąbrowska

Craco to małe miasteczko w regionie Bazylikata, położone około 54 km od Matery. Podróżni, którzy mają odwagę odwiedzić Craco, nieoczekiwanie zanurzają się w surrealnej atmosferze: otacza ich księżycowy krajobraz „wąwozów” rozsławionych przez powieść „Chrystus zatrzymał się w Eboli” Carla Leviego. Pierwsze ślady obecności człowieka, jakie możemy obserwować na tym terenie, to nieliczne groby datowane na VIII wiek p.n.e. odnalezione w okolicy S. Angelo. Podobnie jak w przypadku okolicznych miejscowości, Craco mogło być schronieniem dla kolonistów greckich z Metapontu, którzy być może w celu ucieczki przed malarią rozprzestrzeniającą się na nizinie przenieśli się na tereny pagórkowate. Craco stało się później osadą bizantyjską. W X wieku mnisi włosko-bizantyjscy zaczęli rozwijać tam rolnictwo, a miasteczko stało się punktem odniesienia dla lokalnych społeczności wiejskich. Najwcześniejszy zapis nazwy miasta pochodzi z 1060 roku, kiedy to władza nad regionem została przekazana arcybiskupowi Arnaldo di Tricarico i brzmi Graculum, co znaczy „małe zaorane pole”. W 1276 roku w Craco powstaje uniwersyte, amiasteczko zostaje siedzibą gminy. Swoje szczęście zawdzięcza strategicznemu położeniu geograficznemu – między dolinami rzek Cavone i Agri, w przeszłości ważnymi drogami wodnymi, którymi każdy mógł przebyć całą Bazylikatę. Baszta w Craco stanowiła razem z innymi fortyfikacjami w regionie (jak na przykład Petrolla w Montalbano, zamek normandzko-szwabski w Pisticci i zamek w San Basilio) sieć wież obserwacyjnych, która była w stanie zapewnić pełną kontrolę nad całym obszarem.

Niestety w 1963 roku ze względu na osuwiska dużych rozmiarów, cała ludność musiała zostać ewakuowana i mieszkańcy przenieśli się do miasta w dolinie – Craco Peschiera. Populacja miasta wynosiła ponad 2000 mieszkańców. Od tego momentu Craco stało się prawdziwym miastem widmem, jednym z nielicznych we Włoszech, a od kilkudziesięciu lat jest miejscem chętnie odwiedzanym przez turystów i wielu reżyserów, którzy wybrali właśnie centrum Lukanii na scenerię do fragmentów swoich filmów. Wśród nich możemy wymienić „Wilczycę” Alberto Lattuady, „Chrystus zatrzymał się w Eboli” Francesco Rosiego, „Króla Dawida” Bruce’a Beresforda, „Saving Grace” Toma Contiego, „Słońce także nocą” Paolo i Vittoria Tavianich, „Terra bruciata” Fabio Segatoriego, „Narodzenie” Catherine Hardwicke i być może jeden z najpopularniejszych filmów – „Pasję” Mela Gibsona. Sceny plenerowe tego ostatniego były kręcone głównie w Materze. Reżyser wykorzystał Craco jako tło do sceny wieszania Judasza. Ponadto w miasteczku nakręcono też niektóre ujęcia z filmów „Wielkie pytanie” Francesco Cabrasa i Alberto Molinariego, „Nine Poems in Basilicata” Antonello Faretty, „Agent 007 – Quantum of Solace” Marca Forstera z Danielem Craigiem i Giancarlo Gianninim, jak również „Basilicata coast to coast” Rocco Papaleo.

Ktokolwiek ośmieli się odwiedzić Craco, musi mieć na uwadze, że nie wolno zbliżać się do zabudowań, gdyż istnieje niebezpieczeństwo zawalenia się budynków. Centrum miasteczka całkowicie ogrodzono i jest dostępne dla zwiedzających tylko w towarzystwie licencjonowanego przewodnika. Po założeniu kasku ochronnego można zapuścić się pomiędzy opustoszałe, grożące zawaleniem budynki, a wspinając się stromymi uliczkami i starożytnymi schodami, można dotrzeć do nielicznych zachowanych budynków, takich jak Katedra pod wezwaniem Świętego Mikołaja z XIV wieku, pojedyncze pałace szlacheckie i baszta w najwyższej części miasteczka nazywana przez mieszkańców Craco „Zamkiem”, skąd można podziwiać zapierającą dech w piersiach panoramę, która całkowicie wynagrodzi odwiedzającym trud i czas poświęcony na dotarcie na sam jej szczyt.