Artykuł został opublikowany w numerze 73 Gazzetty Italia (luty-marzec 2019)
Od starożytnych Etrusków po Bolesławiec, przechodząc przez liczne lokalne tradycje włoskie, ceramika przetrwała całe wieki oraz ewolucję żywieniową – jako jedno z jej narzędzi – a jednocześnie zachowywała niezwykłą aktualność estetyczną i funkcjonalną.
Sztuka ta była również swoistym papierkiem lakmusowym tradycji różnych państw i kultur, które poprzez ceramiczne artefakty wyrażają historie, gusta i formy typowe dla miejsc, w których są tworzone. Świadectwem antycznych tradycji włoskiej ceramiki jest wystawa objazdowa Grand Tour, która kilka miesięcy temu zawitała także do Instytutu Kultury Włoskiej w Krakowie. Jej pomysłodawczynią jest Viola Emaldi, a kuratelę nad nią objęła wspólnie z Jeanem Blancheartem i Anty Panserą. Jako historyczka sztuki Viola koordynuje ITS Emiliani, Wyższą Szkołę Techniczną w Faenzy, która jako jedyna we Włoszech oferuje kurs, na którym naucza się technik i projektowania ceramiki, dając jednocześnie możliwość zatrudnienia.
„Podróżująca po europejskich miastach od 2014 roku wystawa Grand Tour jest reprezentacyjną wystawą Włoskiego Stowarzyszenia Miast Ceramiki (AICC). Ekspozycja prezentuje typową włoską ceramikę wykonaną przez współczesnych mistrzów rzemiosła, ceramikę kuchenną o klasycznych kształtach, typową dla włoskiego stołu, proponując podróż poprzez kształty i zdobienia z różnych lokalnych tradycji. W ten sposób odwiedzający przejdzie od średniowiecznej biesiady przez renesansową ucztę, aż po niedzielny obiad z zastawą dziadków” – wyjaśnia Viola.
Ceramika, od greckiego „keramos”, czyli glina, jest sztuką nierozerwalnie związaną z ziemią, zatem mają na nią silny wpływ lokalne osobliwości?
„Dokładnie tak! Każda ziemia ma swoją ceramikę. By wykonać ceramiczne produkty potrzeba ziemi, ze wszystkimi jej właściwościami, wody i przede wszystkim wiedzy umożliwiającej jej utwardzenie poprzez określone procesy wypalania. We Włoszech mamy wiele odmian ceramiki w zależności od składu ziemi, na przykład w Toskanii, gdzie gleba jest bogata w żelazo mamy terakotę, w Wenecji Euganejskiej białą ceramikę, która jest idealna do produkcji naczyń stołowych. 
Do tej różnorodności surowców dochodzą także rozmaite kultury estetyczne, bardzo często ukształtowane przez okresy świetności danego miasta, tak więc białe i niebieskie ceramiki z Faenzy wyrażają neoklasyczną i osiemnastowieczną atmosferę, w Toskanii renesansową, na Sardynii produkuje się wazony i amfory z majoliki i ceramiki szkliwionej, w Burgio i Sciacca akcesoria kuchenne, w Orvieto dzbany w stylu etruskim i średniowiecznym, mamy też wazy z Lodi z osiemnastowiecznymi zdobieniami, serwisy stołowe z Bassano del Grappa w stylu rokoko, antropomorficzne puchary na modłę barokową z Caltagirone, umbryjskie wazony powlekane metalicznym szkliwem, ozdobne talerze z Deruty. Wystawa oddaje hołd ceramice dekoracyjnej oferującej tradycyjne formy i kolorystykę, sztukę wciąż w stu procentach rzemieślniczą w odróżnieniu od równoległego sektora płytek, w którym Włosi są prawdziwymi mistrzami i eksportują 80% produkcji, mimo że muszą importować ziemię i gaz do pieców. Sukces sektora płytek wynika ze zdolności naszych przedsiębiorców i projektantów, którzy tworzą produkty o wyjątkowej jakości i pięknie, oraz tak różnorodne, że nie mają sobie równych wśród zagranicznej konkurencji. Wystarczy wspomnieć, że liczba dostępnych we Włoszech produktów jest równa produkcji reszty świata”.
A polska ceramika?
„W Polsce znajduje się wiele kopalni kaolinu i surowców potrzebnych do produkcji kamionki, występuje tu ziemia, z której otrzymuje się biały produkt niezwykle łatwy w formowaniu i który można wypalać w wysokich temperaturach. Rozwinięto też metodę zdobniczą zmniejszającą koszty i czas, czyli wykorzystanie nasączonego barwnikiem stempla, otrzymując w ten sposób powtarzalny wzór charakteryzujący słynne bolesławieckie ceramiki. Dzięki temu przemysłowemu podejściu Polska była w stanie zgłębić gusta i potrzeby zagranicznych rynków, szczególnie wschodnich i amerykańskiego, stając się dużym eksporterem produktów ceramicznych w sektorze spożywczym. Jako dyrektorka ITS w ramach projektu Erasmus postaram się jak najbardziej rozwinąć relacje między Włochami a Polską”.
Więcej informacji:
www.fitstic.it
WWW.madeinbritaly.com
www.buongiornoceramica.it
foto: Raffaele Tassinari
tłumaczenie pl: Anna Wójcicka
