W lutym 2022 roku Katedra Italianistyki Uniwersytetu Warszawskiego skończyła 40 lat. Zanim jednak stała się jednostką w pełni samodzielną, najstarsza polska italianistyka przeszła długą drogę bazującą na marzeniach i ich realizacji, rozwijaniu samodzielności oraz budowaniu dojrzałości.
Historia Katedry sięga początku lat siedemdziesiątych, kiedy to w 1971 przy Instytucie Romanistyki Uniwersytetu Warszawskiego powstał Zakład Filologii Włoskiej. Studia odbywały się wtedy w warunkach kameralnych, niemal domowych (grono studentów liczyło około 10 osób), a trudności, z którymi musiano się wówczas mierzyć znacząco odbiegały od dzisiejszych realiów: początkowo prowadzono niewiele godzin nauczania języka włoskiego, a z powodu niedostatku materiałów dydaktycznych podstawowymi narzędziami były tablica i kreda. Jednak dzięki współpracy z Włoskim Instytutem Kultury, już wtedy studenci i pracownicy mogli wyjeżdżać na stypendia do Włoch, aby podnosić swoje kompetencje, czego rezultatem była prężnie rozwijająca się społeczność warszawskich italianistów.
W 1982 Zakład Filologii Włoskiej został przekształcony w samodzielną Katedrę Italianistyki. Inicjatywa ta została podjęta przez profesora Krzysztofa Żaboklickiego, pełniącego najpierw funkcję Kierownika Zakładu Filologii Włoskiej, a następnie Kierownika Katedry Italianistyki.
Zajęcia od samego początku odbywały się w dobrze znanym wielu pokoleniom warszawskich italianistów budynku przy
ul. Oboźnej 8, gdzie do dyspozycji Katedry były (i są nadal) sale na trzecim piętrze. W kolejnych latach część zajęć i konferencji prowadzonych było również przy Bednarskiej 2/4, Karowej 18, w Pałacu Tyszkiewiczów-Potockich, w Dawnym BUWie, przy Krakowskim Przedmieściu 1 oraz w nieistniejącym już gmachu przy ulicy Browarnej 8/10. Od lutego 2017 roku część zajęć odbywa się w nowej siedzibie Wydziału Neofilologii, w budynku przy ul. Dobrej 55, do którego, począwszy od roku akademickiego 2022/23, zostaną przeniesione wszystkie wydziałowe jednostki.
Pod kierunkiem prof. Krzysztofa Żaboklickiego, potem prof. Piotra Salwy, prof. Joanny Ugniewskiej-Dobrzańskiej, prof. Elżbiety Jamrozik oraz, obecnie, prof. Hanny Serkowskiej, Katedra Italianistyki stale tworzy nowe sieci badawcze, angażując się w międzynarodowe programy naukowe i dydaktyczne. Kamieniem milowym w kształtowaniu kolejnych pokoleń italianistek i italianistów było przystąpienie w 2000 roku do programu Socrates-Erasmus, promującego wymianę społeczności akademickiej z państw europejskich. Bogata liczba uczelni partnerskich Katedry Italianistyki (w roku akademickim 2021/22 jest to 45 umów z ośrodkami akademickimi, zarówno we Włoszech, jak i w innych krajach europejskich) pozwala na pogłębienie wiedzy wszystkim italianistom i italianistkom zainteresowanym wyjazdem.
Erasmus+ nie jest jedynym programem umożliwiającym studentkom i studentom warszawskiej filologii włoskiej na zapoznanie się z instytucjami zewnętrznymi czy też zagranicznymi. W listopadzie 2014 roku Katedra Italianistyki rozpoczęła współpracę z Uniwersytetem w Sienie w ramach organizacji szkoleń i egzaminów DITALS, certyfikatu potwierdzającego kompetencje do nauczania języka włoskiego jako języka obcego, kładąc w ten sposób nacisk na kształcenie przyszłych pokoleń dydaktyczek i dydaktyków języka włoskiego.
Od 2018 jednostka organizuje Szkoły Letnie gdzie, oprócz wykładowców Katedry Italianistyki, zapraszani są do współpracy włoscy specjaliści z otoczenia społeczno-gospodarczego. Ponadto, w roku akademickim 2020/21 w ramach Sojuszu 4EU+, studenci Katedry współpracowali z Uniwersytetem w Mediolanie, Uniwersytetem Sorbońskim oraz Uniwersytetem Karola w Pradze, biorąc udział w pilotażowym programie, którego celem było opracowanie i przetestowanie innowacyjnego podejścia do nauki kultury i języka obcego.
Podczas obchodów z okazji 40-lecia postanowiono odejść od tradycyjnej formy konferencji naukowej na rzecz spotkania okolicznościowego, skupiającego społeczność polskich italianistek i italianistów. W swoim przemówieniu otwierającym wydarzenie, prof. Hanna Serkowska zaznaczyła, że:
Dzisiaj nasza Katedra ma się dobrze, głównie dlatego, że cały czas realizujemy zasadę dynamiki królowej kier z Alicji w krainie czarów „Tutaj, aby utrzymać się w tym samym miejscu, trzeba biec ile sił”. Pozostając od lat w ciągłym ruchu, więcej, biegnąc, ile sił, zdołaliśmy się pięknie zmienić – a tu już działa inne prawo dynamiki względności, dzięki któremu nasza italianistyka zdołała zarówno dojrzeć i zmądrzeć (jednostka i jej studenci są dzięki temu dobrze w światowej italianistyce rozpoznawani i mile widziani w międzynarodowej wymianie) jak i odmłodnieć: nasz zespół to obecnie w przeważającej mierze pracownicy młodzi i bardzo młodzi.
Podczas spotkania zorganizowanego w formie hybrydowej, przywołano wspomnienia związane z historią Katedry, a zaproszeni goście debatowali nad kondycją polskiej italianistyki. Dokąd zmierzamy? Na to pytanie przyjdzie odpowiedzieć kolejnym pokoleniom italianistek i italianistów.
tekst: Patrycja Stasiak
tłumaczenie it: Agata Pachucy
