W poprzednim artykule mówiliśmy o różnicach w postrzeganiu kolorów w języku polskim i włoskim. Zobaczyliśmy, że pomimo, że należymy do tej samej kultury europejskiej, gdzie kolory mają mniej więcej to samo znaczenie, na przykład czarny wiąże się ze smutnymi rzeczami tak jak żałoba lub z elegancją, a biały jest kolorem niewinności, czyli kolorem sukni panny młodej, to jednak istnieją skojarzenia, które nas zaskakują i różne punkty widzenia. Kontynuujmy więc naszą podróż w świat kolorów po włosku tym razem poprzez listę przydatnych wyrażeń, używanych w języku włoskim. Niektóre są naprawdę ciekawe, jeśli zainteresujemy się ich pochodzeniem, inne zaś są takie same lub bardzo podobne do języka polskiego.
- UN GIALLO (żółty) – tradycyjnie książka (teraz również film), która opowiada historię kryminalną. Pochodzenie tego wyrażenia jest bardzo ciekawe i jest oczywiste dla starszych pokoleń, które nawet mogą pewnie znaleźć gialli we własnych biblioteczkach, ponieważ pierwszy cykl kryminałów wydanych przez Mondadori miał właśnie żółte okładki. I do dziś mówi się Leggo un giallo – Czytam kryminał lub Guardo un giallo. – Oglądam kryminał.
- PRINCIPE AZZURRO (błękitny książe) dla określenia mężczyzny idealnego, takiego, za którego chcemy wyjść za mąż. Wielu zadało sobie pytanie, dlaczego właśnie kolor błękitny i jedna z teorii mówi, że ten kolor był przypisywany rodzinie Savoia. Prawdą jest też, że kolor błękitny jest kolorem wstążki oznaczającej nagrody wojskowe lub koszulek piłkarzy. Zauważmy też jeszcze jedną ciekawą rzecz: po polsku odróżniamy zasadniczo 3 odcienie: niebieski – blu, błękitny – celeste, granatowy – blu marino. A co w takim razie z kolorem azzurro, który dotąd nazywałam błękitnym? To trochę ciemniejszy kolor od polskiego błękitnego, poza tym jest jeszcze celeste! Bez dwóch zdań we włoskim są cztery odcienie niebieskiego, a w polskim trzy.
- PASSARE LA NOTTE IN BIANCO (spędzić noc na biało) – znaczy nie spać w nocy, pójść spać późno. Powiedzenie związane z tradycją średniowieczną, z rytuałem pasowania na rycerza. Poprzedzającą noc przyszły rycerz musiał spędzić na modlitwie ubrany w białe okrycie, a więc spędzał noc na biało.
- DIRNE DI TUTTI I COLORI (powiedzieć we wszystkich kolorach) – we wszystkich kolorach oznacza każdego rodzaju. „Powiedzieć we wszystkich kolorach” to mówić otwarcie, bez zwracania uwagi na wrażliwość innych, powiedzieć wszystko to, co się myśli często też rzeczy mało przyjemne. Pierwszy ślad tego powiedzenia znajdujemy w „Narzeczeni” Alessandro Manzoni. Można też combinare di tutti i colori, czyli narobić kłopotów lub błędów. Mogłoby to odpowiadać polskiemu narozrabiać.
- AVERE IL POLLICE VERDE (mieć zielony kciuk) – mówi się o kimś, kto ma wyjątkową rękę do kwiatów. Zdaje się, że to powiedzenie wywodzi się z faktu, że osoba zajmująca się kwiatami, żeby je przyciąć przytrzymuje je między kciukiem a palcem wskazującym, przez co może poplamić palce chlorofilem z rośliny.
Poza tym jest dużo wyrażeń podobnych lub identycznych jak w języku polskim. Na przykład:
- ESSERE LA PECORA NERA – oznacza złą osobę, taką, która ma trudny charakter w rodzinie lub w grupie. Po polsku: czarna owca.
- RICEVERE CARTA BIANCA – tu po polsku używa się tego samego wyrażenia, ale po francusku: carte blanche. Oznacza dostać wolną rękę do działania, robić tak, jak się chce.
- AVERE IL SANGUE BLU – po polsku jest to prawie to samo, ponieważ mówi się mieć błękitną krew, czyli wracamy do punktu drugiego, gdzie omawiane były odcienie niebieskiego.
- LAVORO IN NERO – podobnie po polsku, ale raczej z użyciem czasownika pracować na czarno.
***
Aleksandra Leoncewicz – lektorka języka włoskiego, tłumaczka, prowadzi własne studio językowe Pani Od Włoskiego.
