Sporo zamieszania w odbiorze uczących się języka włoskiego wprowadzają takie słowa jak fine lub finire. Już na pierwszy rzut oka widać, że mają coś ze sobą wspólnego, ale już niekoniecznie wszyscy pamiętają, że jest la fine i il fine i że do tego czasownik finire znaczy jednocześnie kończyć i kończyć się i wcale nie trzeba dodawać partykuły si. A do tego można też fare fine czy też określić coś nawet przymiotnikiem fine.
Spróbujmy więc poukładać tych kilka informacji:
1. FINIRE znaczy kończyć coś lub kończyć się. Odmienia się regularnie, w trzeciej grupie z rozszerzeniem – sco: finisco, finisci, finisce, finiamo, finite, finiscono
Finisco il lavoro alle 19. – Kończę pracę o 19.
Il lavoro finisce alle 19. – Praca kończy się o 19.
Po pierwsze absolutnie nie wstawiamy tu partykuły si – się, a po drugie pamiętajmy, że w czasach złożonych czasownik ten w znaczeniu zwrotnym odmienia się z posiłkowym essere.
Ho finito il lavoro alle 19. – Skończyłem pracę o 19.
Il lavoro è finito alle 19. – Praca skończyła się o 19.
I tu nie mogę nie wspomnieć o ciekawym użyciu czasownika finire – kończyć w znaczeniu zgoła odmiennym, a mianowicie wystarczy zastanowić się nad zdaniem:
Dove sono finiti i miei occhiali? Po polsku byłoby to, coś w rodzaju: „gdzie się podziały moje okulary?”
Czy też Ma dov’è finita la tua amica? co na język polski nie łatwo się tłumaczy może spróbujmy zwyczajnie „gdzie jest twoja przyjaciółka?” lub „co się z nią stało?”.
Konstrukcja ta jest charakterystyczna dla języka potocznego, mówionego i zawiera w sobie dodatkowy przekaz łączący zaciekawienie ze zdziwieniem, z pewnością nie jest zwyczajnym pytanie o to, gdzie coś lub coś się znajduje.
2. LA FINE znaczy
a) koniec, zakończenie np.la fine del mese – koniec miesiąca, la fine del mondo – koniec świata
b) koniec, rezultat, wynik np. la fine dell’inchiesta – koniec, wynik śledztwa
c) czy wreszcie la fine w znaczeniu la morte – śmierć, la fine è vicina – zbliża się koniec.
Dlatego też mówimy alla fine – czyli na koniec, informując, że coś się wydarzyło właśnie w tym momencie np. Alla fine della vita ha incontrato suo padre. – Pod koniec życia spotkał swojego ojca.
Alla fine zresztą często jest mylone z infine i finalmente ale to już zupełnie inny temat, na kolejne spotkanie z Angolo linguistico.
3. FARE FINE – jest to już wyrażenie, którego używamy w celu uzyskania informacji na temat rzeczy czy osoby, o której dawno nic nie słyszeliśmy. Jest ono trochę podobne do fare fine omówionego wyżej.
Che fine hai fatto? Znaczy mniej więcej: „Co się z tobą działo? Gdzie się podziewałeś?”
W ten sposób mamy też wyrażenie FARE UNA BRUTTA FINE – podobne do naszego „źle skończyć” w znaczeniu umrzeć w sposób tragiczny lub skończyć w znaczeniu porażki ekonomicznej lub społecznej. W tym drugim przypadku może można by to przetłumaczyć na polskie „stoczył się”.
Np. Il mio vicino ha fatto una brutta fine, è morto drogato. – Mój sąsiad źle skończył, zmarł naćpany.
4. DARE, METTERE FINE a qualcosa – zakończyć coś. Skoro można samemu fare fine to i można coś zakończyć.
Qualcuno deve mettere fine a questi pettegolezzi. – Ktoś musi wreszcie zakończyć te plotki. Czyli innymi słowy Qualcuno deve farla finita.
Otóż to, właśnie jedno z bardziej włosko brzmiących zdań farla finita – skończyć coś, skończyć z czymś. To la zastępuje la cosa, tę rzecz, sprawę.
5. IL FINE znaczy po prostu cel. Czy to ma coś wspólnego z wyrazem koniec; no w sumie cel jest na końcu w pewnym sensie, ale tak naprawdę głównie
przeszkadza uczącym się włoskiego i znakomicie im się myli. Cel po włosku jest rodzaju męskiego, tak samo jest po polsku; koniec rodzaju żeńskiego …chyba to nie pomogło.
Wszyscy za to znamy słynne zdanie Macchiavellego: „Cel uświęca środki”. To nauczmy się go po włosku – Il fine giustifica i mezzi.
6. FINE – wreszcie kolejna odsłona, jest to również przymiotnik, który ma wiele znaczeń:
cienki np. cienkie włosy – capelli fini
delikatny, drobny np. sabbia fine. – drobny piasek
wysublimowany, elegancki np. ironia fine – wysublimowana ironia, żart
7. Istnieje FINO A – czyli „aż do” w odniesieniu do czasu jak i przestrzeni.
Devi andare fino all’incrocio. – Musisz iść aż do skrzyżowania.
Lavoriamo fno a tardi. – Pracujemy do późna.
To może to byłoby na tyle? È finita qui? ☺
