Do tej pory mówiliśmy o samochodach unikatowych i baaardzo drogich. Dzisiaj wobec tego opowiem o aucie, do którego każdy z nas może wsiąść. Myślę tu o taksówce. Chociaż gdy zadzwonimy do swojej ulubionej korporacji akurat ten konkretny model raczej po nas nie przyjedzie.
Oto Fiat 600 D Multipla z 1961. Wersja Taxi Milano. Spróbujmy rozszyfrować tą nazwę. Milano – to proste, ale co z Taxi? Otóż mamy trzy możliwości. Pierwsza to pochodzące z greki ,,tachys”, co znaczy szybko. Innym wytłumaczeniem jest nazwa niemieckiego arystokratycznego rodu Thun und Taxis. Od wieków miał on monopol na usługi pocztowe dla Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Może również pochodzić od wymyślonego przez Niemców taksometru, w skrócie nazywanego tax, czyli opłata.
Pierwsza taksówka pojawiła się w 1896 w Stuttgarcie. Natomiast pierwszą korporacją taksówkową powstałą w 1897 była Electric Carriage and Wagon Company z Nowego Jorku. W swoim posiadaniu miała 12 elektrycznych pojazdów. Boom nastąpił w 1907 gdy Harry N. Allen kupił we Francji 65 aut, od których zaczyna się historia New York Taxicab Company. Sprowadzone samochody były czerwono-zielone, zostały jednak przemalowane na żółto, tak aby były bardziej widoczne dla potencjalnych klientów. Chętnych do korzystania z usług firmy było na tyle dużo, że już w następnym roku po mieście jeździło 700 żółtych taksówek.
Wróćmy do Mediolanu. Na początku usługa przewozów jak wszędzie na świecie odbywała się tutaj za pomocą konnych karoc. Woźnica (bo jeszcze przecież nie taksówkarz) w Mediolanie był nazywany ,,brumista” od słowa brum, czyli latarni montowanej na szczycie karocy w celu oświetlania drogi przed pojazdem.
Jak już wiemy, w tej branży kolor lakieru jest dość ważny, jednak we Włoszech od 1927 roku wszystkie środki transportu publicznego były czarno-zielone. Nie do końca jasne jest, czy zarządził to faszystowski rząd kierując się kolorem umundurowania wiernej sobie partyjnej młodzieżówki, czy też powód był bardziej praktyczny, bowiem w tamtych latach Austria jako reperacje wojenne przekazała Włochom olbrzymie ilości farby właśnie w tych kolorach.
Kolory te przetrwały do roku 1970, kiedy to z tych samych względów, co w Nowym Jorku postanowiono zmienić kolorystykę na żółtą. Ponownie zmieniono ją w roku 1993, tym razem wprowadzając biel.
W latach 60-tych w Mediolanie taksówki działały w systemie zmianowym. Doba była podzielona na 6 zmian, które nakładały się na siebie kilkoma godzinami. Do ich oznaczenia na samochodzie ustawiano odpowiednią metalową tabliczkę, tzw. paletkę. Każda zmiana miała swój kolor i kształt paletki. Pierwszą zmianę [6.00 – 16.00] symbolizował zielony trójkąt. Ostatnią [21.30 – 06.00] paletka okrągła i biała. Czterem pozostałym zmianom przypisano paletki okrągłe, trójkątne lub kwadratowe w kolorach żółtym, białym i czerwonym.
W latach 90-tych zastąpiono je numerowanymi kartami, na których była zaznaczona godzina rozpoczęcia zmiany trwającej 10 godzin. Wtedy też powiększono liczbę zmian do 11. W latach 60-tych, do których odwołuje się prezentowany model, powstało pierwsze w Mediolanie Radio Taxi. Nazywane „Velasca” od wieży, w której miało swoje biura i nadajniki.
Multipla, czyli wszechstronna. Konstruktorem był Dante Giacosa, który w odpowiedzi na zapotrzebowanie lat powojennych stworzył pierwszego masowo produkowanego minivana. Inne firmy, w tym Alfa Romeo, dużo wcześniej pokazały swoje pomysły takiej koncepcji nadwozia, ale kończyło się tylko na prototypach. Mówimy tu o minivanach, czyli autach wieloosobowych, ale bazujących na płycie auta osobowego, a nie transportowego, jak choćby wcześniejszy Volkswagen T2 z 1949 roku.
Poniżej prototyp Carrozzerria Castagna Alfa Romeo 40/60 HP Aerodinamica z 1913 r. Był to także pierwszy ,,Concept Car” zbudowany przez Alfę Romeo.
Wersję Multipla po raz pierwszy pokazano na Salonie w Brukseli w 1956 roku. Była to wariacja nadwozia Fiata 600 zaprezentowanego rok wcześniej jako następca mocno wysłużonego Fiata Topolino z 1936. Na marginesie dodam, że w 1936 roku Topolino z pojemnością silnika 596 cm³ i zaledwie 13 KM był najmniejszym seryjnie produkowanym samochodem świata.
Fiat proponował dwie wersje Multipli: 5-osobową (dwie kanapy) i 6-osobową (przednia kanapa + 4 oddzielne fotele z tyłu). Nie był to oczywiście samochód komfortowy, jednak duża możliwość konfiguracji wnętrza dzięki składanym fotelom i kanapie przekonała wielu klientów do jego nabycia.
Nie było to również auto zbyt bezpieczne. Skoro silnik znajdował się z tyłu, kierowca podczas zderzenia za jedyną ochronę miał tylko przednią szybę. Pojawiło się jednak dość szybko powiedzenie, że jest to samochód… najbezpieczniejszy na świecie, gdyż kierowca prowadzący go i posiadający choć odrobinę instynktu samozachowawczego musiał tu szczególnie uważać.
Samochód Fiata był oferowany na wielu rynkach, w tym w USA i w Polsce. W 1957 roku Motozbyt sprowadził 500 sztuk Multipli, która u nas kosztowała krocie. Było to równowartość około 64 średnich miesięcznych pensji. Nie zraziło to jednak nabywców i jak w przypadku większości produktów w tamtych czasach, popyt przerósł podaż.
Prezentowany model włoskiej firmy Mini Miniera jest limitowany do 600 sztuk. Mini Miniera wyprodukowała kilka wersji Multipli. Poczynając od “cywilnej” i “cywilnej z przyczepką” (tylko 18 sztuk) poprzez Gazzetta dello Sport, Abarth, Aral również z przyczepką, dwie wersje odkryte Taxi Torino i Taxi Costa Amalfitana, a kończąc na … karawanie. Jednak wersją najbardziej zaskakującą jest Multipla jako pojazd reklamowy firmy Sagip, gdzie za kabiną kierowcy umieszczono… olbrzymiego różowego prosiaka. Oryginalne nadwozie wykonała Carrozzeria Boneschi. Trochę współczuję kierowcy, który jeździł “tym czymś”, ale wiadomo: reklama dźwignią handlu!
Wracając na koniec do taksówek, a raczej taksówkarzy. Polecam film Jima Jarmuscha “Noc na ziemi” z rzymskim wątkiem w wykonaniu Roberto Begniniego, gdyż jest to taksówkowy rollercoaster!
Powiedziałem rollercoaster? To dopowiem… Najszybsza na świecie kolejka “Formula Rossa” znajduje się w Ferrari World Abu Dhabi Theme Park. Osiągamy tam 240km/h w zaledwie 4,9 sekundy [0 -100km/h w 2 s.] Przeciążenia dochodzą do 1.7Gs. Na trasie o długości 2,07 Km wzorowanej na torze wyścigowym w Monzie, mamy zakręt pod kątem 70 stopni oraz najniższy punkt przejazdu [zaledwie 1,5m.] – przy tych prędkościach? Szaleństwo!
Lata produkcji: 1956 – 69 [600 D seria I 1960 – 64] - Wielkość produkcji: ok. 200.000 [wszystkich wersji]
- Silnik: Fiat 100 [4 cylindry w linii]
- Pojemność skokowa: 767 cm3
- Moc/obroty: 29 KM / 4800
- Prędkość max: 99 km/h
- Przyspieszenie 0-90 km/h (s): 39,8
- Ilość biegów: 4
- Masa własna: 720 Kg
- Długość: 3535 mm
- Szerokość: 1450 mm
- Wysokość 1580 mm
- Rozstaw osi: 2000 mm
