MICHELANGELO PALLONI (ur. 29.09.1637 w Campi, zm. 17.12.1713 w Węgrowie). Malarz. Syn Cosima Di Fiorindo Palloni i Marii Magdaleny Palloni, oraz bratanek miejscowego księdza, wielebnego Andrei Di Fiorindo Palloni. W latach 1652-1655 uczy się pod okiem Baldassara Franceschiniego, zwanego „Il Volterrano”.
Pierwsza samodzielna praca Palloniego to fresk na ołtarzu kościoła San Lorenzo w rodzinnym Campi, dzisiejszym Campi Bisenzio, zatytułowany „Madonna ze św. Janem i św. Hieronimem pod krzyżem”, pracę nad którym rozpoczął jako zaledwie trzynastoletni chłopiec w 1650 roku, a skończył 10 lat później.
We włoskiej Florencji w latach 1655-1661 razem z Franceschinim pracuje nad freskiem w Kaplicy Niccolinich w kościele Świętego Krzyża, a w 1669 r. przy dekoracji kościoła św. Marii Magdaleny De’ Pazzi. Tworzy szereg malowideł w Bolonii, w Turynie zdobi przedsionek kościoła San Lorenzo freskiem przedstawiającym cykl scen Męki Pańskiej.
Jako wzory do naśladowania, mistrz Volterrano wskazuje Palloniemu takich malarzy jak Antonio Allegri zwany Correggio, czy Pietro Da Cortona, w tamtym czasie zaangażowany
w pracę w Toskanii, równocześnie znaczący reprezentant tak zwanej Szkoły Florenckiej
w Rzymie.
Po wielu latach nauki pod okiem Franceschiniego, w 1671 roku Michelangelo Palloni zaczyna otrzymywać zlecenia od Cosima III Medici, księcia Wielkiego Księstwa Toskanii. W 1673 roku we Florencji zapisuje się do Akademii Rysunku, której później zostaje członkiem. Tutaj szkoli się w zakresie kwadratury (iluzji przestrzeni) i postaci widzianych z różnej perspektywy. W latach 1673- 1676 wciąż uczęszcza do Szkoły Florenckiej, gdzie rolę jego nauczyciela pełni Ciro Ferri. Tam Palloni zgłębia temat malarstwa iluzjonistycznego, typowego dla sztuki baroku. Tymczasem we Florencji, w latach 1674-1676 podejmuje się prac na zlecenie medycejskiej manufaktury tapiserii, dla której wykonuje kompozycje wzorów tkanin- tzw. kartonów, inspirując się pracami XVI-wiecznych artystów florenckich takich jak Francesco Salviati czy Andrea del Sarto. Tkaniny te zachowały się w zbiorach Medyceuszy.
Palloni- kopista odtwarza niektóre dzieła Pietra da Cortony, a także portret Cosima III ażeby zastąpić brakujące oryginały kolekcji medycejskich.
W drugiej połowie 1767 roku, na zaproszenie Wielkiego Hetmana Litewskiego, Michała Kazimierza Paca i jego brata Krzysztofa Zygmunta Paca, Kanclerza Litewskiego, Palloni przybywa do Polski. Na tutejszą twórczość artysta przenosi wszystkie dotychczasowe doświadczenia zdobyte we Włoszech: szkoła florencka, wenecka, bolońska czy rzymska. Perspektywa, pejzaże, sztalugi, kwadratura, rysunek, światłocień, plastyczność ciał, modelunek karnacji, mimika twarzy, gestów, szczegóły biżuteryjne i tekstylne, tonacja barw, z których artysta upodobał sobie przede wszystkim tonacje różu i fioletu.
W Polsce spotyka rzeszę wybitnych włoskich artystów, działających głównie w Warszawie. Wśród nich architekci: Agostino Vincenzo Locci (syn Agostina Locci Starszego z Narni), twórcę Pałacu w Wilanowie Carlo Ceroni z Lombardii, Giuseppe Simone Bellotti, Tommaso Bellotti, Giuseppe Piola, projektant lombardzkiej Valsoldy (krewny Carla Ceroniego, twórcy kościoła parafialnego w Węgrowie); rzeźbiarze: Francesco Maino, Ambrogio Gutti, Carlo Giuseppe Giorgioli; malarze: Martino Altomonte z Neapolu, Francesco Antonio Giorgioli z prowincji Como i rzeźbiący w stiuku Giovanni Pietro Perti.
W roku 1685 udaje się na krótki czas do Włoch, odwiedza Rzym, a po powrocie do Polski sprzedaje cały swój dobytek i decyduje osiąść razem z rodziną w Warszawie. Razem z żoną Anną Marią Lanzani, w 1688 roku wprowadza się do nowo zakupionej willi na warszawskim Lesznie. Ma dwoje dzieci, Melchiora i Różę. Jednak po niedługim czasie, razem z rodziną, przenosi się do Wilna, gdzie czekają na niego kolejne ważne projekty.
Tam, poza wykonywaniem prac architektonicznych, odnajduje się w realizacji ciekawych scenografii dla litewskich teatrów.
W tym samym czasie zostaje przyjęty jako nadworny malarz na dworze Króla Jana III Sobieskiego w Warszawie, przez którego zostaje zatrudniony przy dekoracji Pałacu w Wilanowie. Ma tu do czynienia z wielkimi osobistościami, takimi jak malarz Pietro Dandi, wojewoda płocki Jan Bonawentura Krasiński, kasztelan Teofilo Fredro.
W 1969 sprzedaje swoją leszczyńską willę, ale pozostaje w Warszawie. W 1705 jest świadkiem na ślubie Vincenza Ornaniego w Kościele św. Jana w Warszawie. Od 1706 roku i aż do 1713, roku jego śmierci, Palloni mieszka razem z żoną w Węgrowie. Wszystkie jego córki, Maria Alessandra, przyszła żona kupca Paola Castelliego, Maria (Caterina) Maddalena, przyszła żona rzeźbiącego w stiuku Giovanniego Pietra Perti, a także Rosa, poślubią Włochów. W 1712 pod imieniem Michała Archanioła Palloniego figuruje w spisie członków Bractwa św. Anny przy parafii węgrowskiej.
Do najbardziej znakomitych prac Palloniego z okresu Rzeczypospolitej Obojga Narodów zalicza się, poza dziełami w Pałacu Wilanowskim w Warszawie, freski w kościele w Pożajściu pod Kownem, malowidła w kościele św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie z 1684 roku; obraz olejny „Ukrzyżowanie” w kościele w Pożajściu z 1675 r. , zdobienia Pałacu Krasińskich w Warszawie z 1684 r. i Pałacu Leszczyńskich w Rydzynie z 1688; malowidła w Kolegiacie i kaplicy misjonarzy w Łowiczu z 1690 r. na zlecenie prymasa Michała Radziejowskiego, również dla karmelitów bosych w Warszawie; malowidła w Kościele parafialnym, a później kościoła reformatów w Węgrowie na zlecenie Jana Dobrogosta Krasińskiego, od którymi pracował od 1707 do 1708 roku.
Malowidła we wnętrzu kościoła św. Antoniego z Padwy na Czerniakowie w Warszawie, które kiedyś na pierwszy rzut oka dało się rozpoznać jako te autorstwa Palloniego, dzisiaj pozostają niepodpisane, nawet jeśli uda się rozpoznać w nich jakiegoś malarza nurtu północnych Włoch czy północnej Europy.
W dziełach Palloniego, które sygnował przymiotnikiem „Florentinus”, mimo tak istotnych różnic, czasem udaje się wychwycić elementy charakterystyczne: technika impasto stosowana przez niderlandzkiego portrecistę Justusa Sustermansa, mistycyzująca twórczość, charakteryzująca płótna Carla Dolci, światła i cienie Caravaggia, atmosfera rytowanej groteski Jacquesa Callota, a także mroczna twórczość jego przyjaciół malarzy Pietra Dandini i Antona Domenica Gabbiani. W końcu, przy wielu projektach, jak np. ten w Wilanowie, pracując ramię w ramię z młodszymi od siebie kolegami, jak Szymonowicz czy Reisner, wykształconych w rzymskiej Akademii św. Łukasza, skłania się coraz bardziej ku rzymskiej technice malarstwa, którą również sprawnie się posługuje.
Michelangelo Palloni zostaje pochowany w podziemiach kościoła parafialnego w Węgrowie. Na ówczesnych terenach Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Palloni został zapamiętany jako „największy malarz wszechczasów”. Dużo na temat artysty zostało napisane przez Magdalenę Górską, U. Bieszczad Bauman, S. Fiedorczuk, G. M. Guidetti, M. Heydel, M. Karpowicz, M. Paknys i T. Sawickiego.
