Lacjum jest nieuchronnie naznaczone wspaniałością Rzymu, Wiecznego Miasta, które niezmiennie, znajduje się wśród najczęściej wybieranych celów podróży na świecie. Jednak poza swoją osławioną stolicą region ma również do zaoferowania liczne atrakcje historyczno-naturalne, które są jeszcze mało znane polskim turystom. Teren, na którym powstał Rzym, jeszcze przed narodzinami miasta, nazywany był etnonimem Latium, pochądzącym od łacińskiego latus, “rozległy”. Nazwa odnosiła się do nizinnego terenu, który różni się od pogórza e górzystych obszarów Centralnych Włoch, chociaż, jak się wkrótce przekonamy, Lacjum ma również do zaproponowania wiele interesujących górzystych miejsc.
ŚREDNIOWIECZNE OSADY I SZLAKI TURYSTYCZNE
Lacjum to region zawierający w sobie tereny o niezrównanym potencjale, połączone między sobą malowniczymi szlakami, tworzącymi podstawę segmentu turystycznego “slow” i “outdoor”, czyli niespiesznej turystyki dostosowanej do potrzeb człowieka, poprzez którą można odkryć prawdziwy wymiar czasu i przestrzeni. Są cztery najważniejsze szlaki: la Via Francigena na północy Lacjum, zaczyna się w Proceno, na granicy z Toskanią, a kończy w Rzymie, to klasyczna i najbardziej znana kopia dziennika z podróży arcybiskupa Sigerico z Canterbury. La Via Francigena na południu Lacjum prowadzi z Rzymu do granicy z regionami Kampania i Molise, można było się nią dostać na statek płynący do Ziemi Świętej wybierając jeden z dwóch głównych traktów (via Appia lub Prenestina). Szlak Św. Benedykta, szlak biegnie przez Lacjum, od granicy z Umbrią aż do Montecassino i łączy ważne historycznie miejsca związane z życiem Św. Benedykta. Trasa jest połączeniem piękna górzystych krajobrazów Monti Lucretili w rejonie Rieti z klasztorami benedyktyńskimi w Lacjum. Szlak Św. Franciszka, szlak śladami miejsc franciszkańskich, prowadzący z Umbrii do Rzymu, przez Valle Santa w okolicach Rieti..
Wzdłuż południowego szlaku Via Francigena, wybierając kierunek Appia Antica, znajduje się Castel Gandolfo, położony nad jeziorem Albano i zanurzony w świeżej zieleni wzgórz Castelli Romani na wysokości 435 m, miejsce pełne bujnej przyrody i historii. Jest wiele historii, z którymi związane jest to miejsce, ale jego najważniejsza funkcja, od XVII w. do dzisiaj, to letnia rezydencja papieży. Jezioro Albano, inaczej zwane jeziorem Castel Gandolfo, to ulubione miejsce rybaków, ponieważ jest pełne różnorodnych gatunków ryb. Poza tym, nad jeziorem można uprawiać żeglarstwo i kajakarstwo. Z kolei w Parku Naturalnym Castelli Romani znajduje się szeroki wybór szlaków pieszych, rowerowych i konnych, które prowadzą aż do Belvedere di Marino i do ruin Alba Longa. W okolicy nie można przegapić Villa Torlonia, gdzie gościł Goethe i inne znane osobistości, a także antycznej miejscowości Lanuvium i Sanktuarium Junony.
Sermoneta to osada położona pośród Monti Lepini, na dominującej pozycji równiny Pontina. Górujący nad miastem, dobrze zachowany zamek był rezydencją rodziny Caetani, należał do niej między innymi papież Bonifacy VIII.
Fragment szlaku Św. Franciszka biegnący przez Lacjum zaczyna się nad jeziorem Piediluco, to obszar rezerwatu przyrody z krajobrazem zdecydowanie apenińskim, bogatym w szlaki turystyczne i strome zbocza. Wzdłuż szlaku spotyka się 25 gmin, które zbiegają się w Rzymie, wśród osad na trasie znajdziemy Rivodutri, zanurzone w Rezerwacie nad jeziorami Lungo i Ripasottile. W średniowieczu osada była własnością opactwa Farfa, naznaczona walkami między Gwelfami i Gibelinami, w 1436 roku została niemalże całkowicie zniszczona na rozkaz Kardynała Giovanni Vitelleschiego. Inną średniowieczną osadą związaną z wielkim świętym jest bezwątpienia Greccio, założone przez grecką kolonię w starożytności, to średniowieczna osada na obrzeżach Monte Lacerone, zwrócone w stronę doliny Santa Reatina. Antyczna osada, otoczona lasem dębowym, zachowała w pełni swoją strukturę miasta warownego z pozostałościami zamku z XI w. Greccio zyskało światową sławę, po tym jak miało zaszczyt przyjmować w swoich progach Św. Franciszka z Asyżu, który właśnie tutaj w 1223 roku po raz pierwszy zrekonstruował Narodzeniy Jezusa w Betlejem. Osada należy do najpiękniejszych we Włoszech (razem z innymi gminami z niziny Rieti: Rieti, Colli sul Velino, Labro, Poggio, Bustone, Morro Reatino, Citta Ducale, Cantalice, Rivodutri i Contigliano) oraz posiada europejską markę EDEN, European Destination of Excellence.
Viterbo, znana również jako miasto papieży, ponieważ Alessandro IV, ze względu na wrogość ludu i mieszczaństwa rzymskiego, w 1257 roku przeniósł tam z Rzymu siedzibę Kurii papieskiej. Pałac papieży w czasach Klemensa IV został powiększony o dużą salę do audiencji, znaną dzisiaj jako “Aula (lub Sala) Konklawe”, w której, w latach 1268-1271, odbyło się najdłuższe konklawe w historii, trwające 1006 dni. W Viterbo jest wiele skarbów, o których warto wspomnieć, ale jeden w szczególności na to zasługuje: “Macchina di Santa Rosa”, noszona co roku 3 września ulicami miasta przez stu tragarzy. Korzenie tego malowniczego święta, które od 2013 roku znajduje się na reprezentacyjnej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO, sięgają roku 1258, kiedy na rozkaz papieża Aleksandra IV zwłoki Świętej Róży, żyjącej w XIII w., zostały przeniesione z Kościoła S. Maria w Poggio do poświęconego jej Sanktuarium.
Civita di Bagnoregio, urocza osada w Tuscia, to pierwsza miejscowość europejska z rosnącą liczbą turystów w ciągu ostatnich pięciu lat. Dzięki stałej obecności reprezentacji Włoch w UNESCO, w 2017 roku udało się wpisać Civita di Bagnoregio, razem z jej „krajobrazem kulturowym”, na listę propozycji (Tentative list) i dzięki temu wpisać ją na listę dóbr materialnych i niematerialnych Dziedzictwa Unesco. Gmina od dawna budzi ogromne zainteresowanie ze względu na występujące tam procesy geomorfologiczne o wysokiej intensywności oraz ze względu na zdolność przystosowania człowieka do nieprzyjaznych warunków środowiska.
Jako region posiadający jedno z najciekawszych wybrzeży na półwyspie, Lacjum ma również w swojej ofercie osady morskie, nie tylko ze względu na przyrodę i zapierające dech krajobrazy, ale przede wszystkim ze względu na obecność osad leżących nad samym morzem, bogatych w historię i sztukę. Są to głównie osady średniowieczne i renesansowe, a także bardziej antyczne pochodzące z czasów epoki etruskiej i romańskiej.
Wybrzeże można podzielić na trzy obszary: riwiera Etruska na północy Lacjum to część wybrzeża, która, poza wyjątkowym pięknem osad morskich takich jak Santa Marinella-Santa Severa, zachowała skarby kultury przedromańskiej, pod wieloma względami będącej cały czas tajemnicą, i kultury etruskiej, która wpłynęła na późniejszą cywilizację romańską.
Riwiera rzymska, której Ostia Antica zachwyca cudami architektury romańskiej, a Anzio i Nettuno przenosi nas do epoki średniowiecznej i renesansowej dzięki zabytkom takim jak Twierdza San Gallo, Palazzo Baronale, Palazzo Pamphili oraz dzięki terenom o dużej wartości naturalnej takim jak Tor Caldara i Torre Astura.
Trzecim obszarem jest Riwiera Ulissesa położona na południe od stolicy, gdzie na zboczach Monte Orlando wyróżnia się GAETA, która już za czasów antycznych Rzymian zyskała miano republiki morskiej i miejsca wypoczynkowego.
PROJEKT ALTE TERRE
Prawie 600 km dziewiczego piękna, wypełnionego szczytami, głębokimi wąwozami, malowniczymi miasteczkami, rzekami, jeziorami i wodospadami. Prawdziwy skarb ukryty w samym centrum Włoch, oddalony o półtorej godziny drogi od Rzymu, położony niedaleko regionów Umbria, Toskania, marche i Abruzja.
Teren podzielony na cztery części: Amatrice-Accumoli, Cittareale, Posta, Antrodoco-Cittaducale-Castel Sant’Angelo.
W każdej z nich znajdują się uczestnicy większego projektu: restauracje, agroturystyka i drobni przedsiębiorcy gotowi do przyjęcia odwiedzających, dając im do dyspozycji własne pomieszczenia, doskonałe jedzenie, sprzęt i, przede wszystkim, własny uśmiech i chęć opowiedzenia o sekretach własnej ziemi.
Tutaj naprawdę “Natura jest szyta na miarę”. Nieważne czy ktoś poszukuje doświadczeń kulinarnych czy pieszych wędrówek, popołudniowego odpoczynku nad brzegiem jeziora czy wyprawy motocyklowej, dnia spędzonego na cichych wzgórzach czy poranku pośród zwierząt, Projekt Alte Terre jest w stanie zaspokoić każdą potrzebę
KUCHNIA
Amatriciana z policzków wieprzowych z Amatrice, carbonara, flaki, coda alla vaccinara, karczochy alla giudia, jagnięcina, to tylko niektóre z potraw z bogatej kuchni rzymskiej i Lacjum, która może się poszczycić największą liczbą produktów certyfikowanych. To teren, na którym znajdziemy pachnące oliwy i wina wysokiej jakości, piwa rzemieślnicze, typowe sery i wędliny oraz awangardowe szkoły kulinarne. Doskonałość kuchni tego regionu potwierdzają restauracje z gwiazdką Michelin: szesnaście restauracji w stolicy i osiem w pozostałej części regionu. Turystyka wiejska i enoturystyka mają w swojej ofercie autentyczne produkty, możliwość noclegów w spokojnych i zacisznych miejscach, wizyty w winnicach oraz degustacje win. Sukces tego typu turystyki jest potwierdzeniem tego, że główną motywacją przy wyborze podróży jest jedzenie i wszystko to, co jest z nim związane.
tłumaczenie pl: Agata Pachucy
