Kompleks Venaria Reale, znajdujący się na obrzeżach Turynu, to przyrodniczo-architektoniczna perełka o nadzwyczajnym uroku. Jest to ogromna i różnorodna przestrzeń, gdzie odwiedzającemu nie pozostaje nic innego, jak tylko zanurzyć się w tym magicznym świecie, opowiedzianym w kontekście licznych atrakcji kulturalnych, takich jak: spektakle, koncerty, wyjątkowe wystawy odbywające się na zmianę z eventami rozrywkowymi, kontakt z naturą, możliwość relaksu, zabawy sportowe i turystyka enogastronomiczna.
Venaria Reale to dawna osada miejska, miejsce naznaczone wydarzeniami historycznymi, pamiętające burzliwe dzieje. Obejmuje barokowy pałac królewski, który wraz ze swymi ogrodami jest jednym z najważniejszych przykładów wspaniałej architektury i sztuki XVII oraz XVIII wieku.
Splendor i doskonała jakość odrestaurowanej architektury pałacu królewskiego oraz piękno ogrodów i naturalnych przestrzeni parku pozwalają miło spędzić czas, zanurzyć się w świat nowych wrażeń, przeżyć różnorodne doświadczenia. Wszystko – zgodnie z nowoczesnymi koncepcjami – zadowoli gusta każdego. Venaria Reale – wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO – mieści się w centrum trasy biegnącej między królewskimi rezydencjami w Piemoncie i połączona jest z systemem muzealnym Turynu.
Venaria Reale to nie „muzeum”, lecz „pałac królewski dla współczesnych” – ogromna przestrzeń przeznaczona do odpoczynku i kontemplacji życia. Miejsce, którego nie można przegapić. Prawie każdego dnia odbywają się tu koncerty, spektakle, wystawy, eventy kulturalne i rozrywkowe, które zainteresują każdy typ publiczności, a wszystko to we wspaniałym otoczeniu i przy udziale licznych niespodzianek. Należy poświęcić co najmniej jeden dzień, aby poznać całe bogactwo oferowane przez to miejsce.
Pałac Królewski i ogrody
Pałac królewski, któremu barokową świetność – na której był wzorowany – przywrócił w połowie XVII wieku Karol Emanuel II, książę Sabaudii, to monumentalny kompleks, znów będący symbolem nowoczesności i kultury. Jego otwarcie po dwóch wiekach zapomnienia i ośmiu latach intensywnych prac renowacyjnych było największym tego typu przedsięwzięciem w Europie w dziedzinie kultury. Nad końcowym etapem projektu pieczę sprawowały Unia Europejska i włoskie Ministerstwo Kultury i Dóbr Kulturalnych. Od chwili otwarcia Venaria Reale plasuje się wśród trzech najczęściej odwiedzanych miejsc kulturalnych we Włoszech.
Monumentalny budynek o powierzchni 80 000 metrów kwadratowych wyróżnia się jednymi z najdoskonalszych barokowych osiągnięć, wśród których można wymienić chociażby zachwycający Salon Diany projektu Amadeo di Castellamonte, podniosłą Galeria Grande (Wielką Galerię) i Kaplicę św. Humberta z ogromnym kompleksem stajni, XVIII-wieczne dzieła Filippo Juvarry, dekoracje pełne przepychu, słynną łódź Peota Savoia, stworzoną w Wenecji, i spektakularną Fontana del Cervo (Fontannę Jelenia) znajdującą się w Corte d’onore (Dwór Honorowy). Wszystko to stanowi idealną oprawę dla Teatro di Storia e Magnificenza – ekspozycji poświęconej dynastii sabaudzkiej, która towarzyszy zwiedzającemu przez odcinek 2 000 metrów, prowadzący pomiędzy podziemiami a pomieszczeniami piano nobile (reprezentacyjnej kondygnacji) pałacu królewskiego.
Widziany z lotu ptaka pałac królewski, który wraz ze swoimi ogrodami zajmuje przestrzeń 950 000 metrów kwadratowych, na które składają się architektura i parki, tworzące punkt odniesienia, z którego rozchodzą się ogromne kompleksy wystawiennicze: Scuderie Juvarriane (Stajnie Juvarry), Sale delle Arti, Centro Conservazione e Restauro (trzecie we Włoszech, znajdujące się na 8 000 metrów kwadratowych byłe Scuderie alferiane), Centro Storico, Borgo Castello oraz Cascina Rubbianetta (obecnie siedziba Centro Internazionale del Cavallo) w otoczeniu lasów i zamków, które nikną z kolei w 6500 hektarach zieleni pobliskiego parku La Mandria. Ogrody przedstawiają nierozerwalne połączenie antyku i nowoczesności, dialog pomiędzy pozostałościami archeologicznymi a współczesnymi osiągnięciami. Wszystko ukazane w wizji nieskończoności, uzyskanej przy pomocy XVI-wiecznych grot, Fontanny Herkulesa i Świątyni Diany, Peschiera, Gran Parterre, le Allee, il Giardino a Fiori e delle Rose oraz Fantacasino.
Stan 80-hektarowej powierzchni jeszcze u progu 2000 roku nie pozwalał na zachwycanie się fragmentami oryginalnych struktur i wyglądem siedemnasto- i osiemnastowiecznych ogrodów. Bezprecedensowy projekt renowacji umożliwił przywrócenie w ciągu ośmiu lat właściwej konstrukcji dawnych ogrodów z zachowaniem śladów historycznych, uwzględniając współczesne wymogi estetyki oraz nowoczesne formy użytkowania; posadzono 148 tysięcy nowych roślin oraz ważnych, a w zieleń wkomponowano dzieła sztuki takich mistrzów jak Giuseppe Penone (Il Giardino delle Sculture Fluide – Ogród Płynnych Rzeźb) oraz Giovanni Anselmo (Dove le stelle si avvicinano di una spanna in più).
Historia
Korzenie Venaria Reale sięgają końca XVII wieku, kiedy książę Karol Emanuel II z dynastii sabaudzkiej postanowił wznieść nową rezydencję myśliwską dla dworu: wybór miejsca był zdeterminowany tym, że już od 1580 roku było to miejsce przeznaczone do książęcych polowań. Ponadto był to kompleks rezydencji dworskich (Corona di Delizie), który jego poprzednicy stopniowo budowali na obrzeżach Turynu.
Z tych decyzji zrodziło się imponujące przedsięwzięcie urbanistyczne, które miało na celu całkowitą przebudowę istniejącej wcześniej miejscowości – Altessano Superiore – która miała zniknąć, aby zrobić tym samym miejsce dla nowego miasta. Projekty realizacji zostały zlecone nadwornemu architektowi Amedeo di Castellamonte, który zaprojektował osadę, pałac, ogrody i lasy myśliwskie (obecnie park La Mandria), tak aby tworzyły spójną całość architektoniczno-przyrodniczą oraz monumentalny kompleks podporządkowany osi symetrii, którą stanowi Via Maestra (obecnie Andrea Mensa).
Pałac Venaria Reale nie powstał jako oddzielna rezydencja, lecz jako dobrze przemyślany kompleks, w którym cześć mieszczańska łączy się z dworską, tworząc nierozerwalną całość z częścią naturalną. Centralnym punktem był tak zwany Pałac Diany, wybudowany w latach 1660-1671. Jego przeznaczeniem przez kolejne dwa stulecia było podleganie ciągłym zmianom, modyfikacjom oraz wydarzeniom, które z kolei miały istotny wpływ na społeczne i ekonomiczne życie miasta. Już w 1693 oddziały francuskie marszałka Catinata ograbiły część kompleksu. Architekt Michelangelo Garove zaprojektował jego odbudowę (od 1699 roku), odpowiadając jednocześnie na zmienione gusta architektoniczne epoki.
Ponadto po wstąpieniu na tron księcia i przyszłego króla sabaudzkiego Wiktora Amadeusza II, dynastia realizowała ambicje królewskie, które miały się przejawiać również w okazałości należących do niej rezydencji. Garove zaprojektował jeszcze bardziej imponujący pałac, inspirowany ówczesną architekturą francuską (duże pawilony połączone galeriami oraz poddasza).
Prac powiększenia kompleksu podjął się ponownie w 1716 roku Filippo Juvarra (to jemu zawdzięczamy Galleria Grande, obecnie określaną mianem „Galerii Diany”, oraz stworzenie Kaplicy św. Humberta, poświęconej patronowi myśliwych, Citronierę i Scuderia Grande [Wielką Stajnię]). Prace te kontynuowano do około drugiej połowy XVIII wieku, brali w nich udział również i inni architekci, między innymi Benedetto Alfieri. W połowie XVIII wieku francuscy podróżnicy mówili o pałacu Venaria Reale jako o „największej i najważniejszej letniej rezydencji króla”.
