Witajcie, moi Drodzy! Po miesięcznej przerwie znów spotykamy się w naszym Kąciku Językowym Gazzetta Italia. Jak zapewne pamiętacie, od dwóch miesięcy zajmujemy się zasadami włoskiej interpunkcji. Kontynuujmy zatem naszą podróż przez znaki przestankowe. Dziś zobaczymy, jak używać:
1. Myślnika (-). Stosujemy go, gdy przytaczamy wypowiedź innych osób (zwłaszcza w formie dialogu) i gdy chcemy zrezygnować z cudzysłowu. Na przykład: Il dottore disse: – Deve assolutamente smettere di fumare. E il paziente rispose: – Sarà difficile ma ci provo. [Lekarz powiedział: – Musi pan koniecznie przestać palić. Pacjent odpowiedział: – Będzie to trudne, ale się postaram.]
Ponadto pozwala nam on na wtrącenie do wypowiedzi dodatkowych informacji, bez których zdanie w dalszym ciągu będzie poprawne pod względem gramatycznym i logicznym. Zamiast myślnika możemy w tym przypadku równie dobrze użyć nawiasów lub przecinków. Na przykład: Sono stato in Argentina – questo bellissimo paese del Sudamerica – più di dieci volte. [Byłem w Argentynie – tym przepięknym kraju Ameryki Południowej – już ponad dziesięć razy.] Per il mio compleanno – che cade di sabato – vorrei organizzare una festa nel giardino. [Z okazji urodzin – które wypadają w sobotę – chciałbym zorganizować przyjęcie w ogrodzie.]
Powyżej przedstawiłem przykłady użycia myślnika w języku włoskim. NIE stosujemy go w poniższej sytuacji (charakterystycznej dla języka polskiego):
Panie, Panowie, przedstawiam Wam mojego drogiego przyjaciela – Daria Ferreri. Po włosku przed imieniem i nazwiskiem Dario Ferreri postawilibyśmy przecinek lub ewentualnie dwukropek.
2. Znaku zapytania (?). Stosujemy go na końcu bezpośredniego zdania pytającego. Jeśli natomiast pytanie nie jest zadane wprost, nie używamy pytajnika. Na przykład: Come stai? [Jak się masz?] Dimmi, come sta Roberto. [Powiedz, jak się ma Roberto.] Dimmi, come stai? [Powiedz, jak się masz?]. Trzeci przykład to pytanie bezpośrednie. Uwaga: po dimmi stawiamy przecinek, ponieważ zwracamy się bezpośrednio do naszego rozmówcy.
Jeśli znak zapytania zamyka zdanie, wyraz następujący po nim zapisujemy wielką literą. Jeśli natomiast mamy do czynienia z listą pytań, po każdym pytajniku możemy postawić małą literę, na przykład: Quando torni dalle vacanze?Pensavo tornassi fra pochi giorni. [Kiedy wracasz z wakacji? Myślałem, że wracasz za kilka dni.] Chi è stato?chi ha rotto la porta?chi ha rovinato il muro? [Kto to zrobił? kto zepsuł drzwi? kto uszkodził ścianę?]
Jeśli zdanie pytające wtrącamy do zdania głównego w nawiasach (), stosujemy znak zapytania. Jeśli jednak oddzielamy je przecinkami, nie używamy pytajnika. Na przykład: Luigi non credeva (e come avrebbe potuto immaginarlo?) che i suoi amici non lo avrebbero invitato.[Luigi nie wierzył (bo skąd mógł się tego spodziewać?), że jego przyjaciele go nie zaproszą.]; Un giorno, chi sa, potrei diventare ricco. [Pewnego dnia, kto wie, może będę bogaty.]
Znaku zapytania używamy też w nawiasach po zdaniu lub wyrazie (zwłaszcza gdy są to słowa kogoś innego), by podkreślić ironię lub niedowierzanie. Na przykład: Il professor (?) Rossi sostiene che la matematica sia una scienza tutta soggettiva. [Profesor (?) Rossi twierdzi, jakoby matematyka była nauką całkowicie subiektywną.] W tym przypadku wątpimy lub ironizujemy co do tytułu naukowego pana Rossiego.
3. Wykrzyknika (!)
Stawiamy go na końcu zdania wyrażającego zaskoczenie, zadziwienie, ból lub podekscytowanie. Na przykład: Che giornata grandiosa![Co za wspaniały dzień!]; Chi l’avrebbe mai detto! [Kto by pomyślał!]
Wykrzyknik można również postawić w środku zdania, tworząc tym samym znaczącą pauzę: Quando sono tornato a casa, ahime!, ho capito che erano entrati i ladri. [Kiedy wróciłem do domu, zorientowałem się, co za nieszczęście!, że było włamanie.]
Wykrzyknik możemy zastosować również w nawiasach po zdaniu lub słowie autorstwa kogoś innego. W takiej sytuacji wykrzyknik funkcjonuje jako zwięzły, suchy komentarz. Na przykład: Il nostro regalo è stato giudicato „azzeccatissimo” (!). [Nasz prezent został określony mianem „bardzo trafionego” (!).]
Możemy też używać pytajnika i wykrzyknika razem (?!), które w parze wyrażają zaskoczenie, zadziwienie, niedowierzanie. Na przykład: Giulio è già arrivato. Possibile?![Giulio już przyjechał. Możliwe?!] Wyraz następujący po takim zdaniu rozpoczynamy od wielkiej litery.
Na tym kończymy w tym miesiącu. Przypominam, że jeśli macie jakiekolwiek wątpliwości, jeśli chodzi o język włoski, piszcie na: lingua@gazzettaitalia.pl
Do usłyszenia następnym razem!
